– To bardzo dawna historia i trzeba ją ludziom przypominać – uważa młody historyk, Kamil Kotas z Chałupek, który podczas studiów uniwersyteckich we Wrocławiu skupił się na historii swojej rodzinnej ziemi.

Co należy rozumieć pod pojęciem polsko-czeskiego pogranicza rejonu bogumińskiego?

Jeśli chodzi o Bogumin, to historycznie można go przyporządkować do takiego pojęcia jak mniejsze bogumińskie państwo stanowe. To był teren, który obejmował od wykształcenia się tego organizmu pod koniec XVII wieku do jego zaniku na początku XIX wieku, centrum Bogumina plus osiem wsi. Po czeskiej stronie były to Pudłów, Szonychel, Kopytów, które są obecnie dzielnicami Bogumina, a po polskiej – Zabełków, Olza, Odra, Gorzyce i Bełsznica. Ciekawostką jest, że Bogumin w swych początkach należał do Księstwa Raciborskiego. W skład Śląska Cieszyńskiego wszedł dopiero wtedy, kiedy w 1742 roku granica przecięła na Odrze państwo bogumińskie. Prusy odebrały Austrii większą część Śląska i dzisiejsze Chałupki oraz wsie, które znajdują się obecnie po polskiej stronie, przypadły Prusom. Po drugiej stronie zostało miasteczko Bogumin wraz z trzema wioskami. To był początek, kiedy Bogumin zaczął utożsamiać się bardziej ze Śląskiem Cieszyńskim.

Pan użył określenia bogumińskie państwo stanowe. Czy można powiedzieć, że Chałupki i Bogumin były także jednym organizmem miejskim?

Nie do końca, choć funkcjonowały bardzo blisko od swoich początków aż do 1742 roku, w którym granica osłabiła powiązania między Chałupkami a Boguminem. Celowo użyłem słowa osłabiła, a nie przecięła, bo dalej były zawierane małżeństwa, nadal też funkcjonował wzajemny handel. Jednak nawet na samym początku nie możemy mówić o jednym organizmie miejskim. Chałupki funkcjonowały bowiem jako przedmieście Bogumina, na którym nie obowiązywało prawo miejskie. W Boguminie była osobna Rada Miejska, która stanowiła prawo dla Bogumina, Chałupki leżały natomiast na gruntach prywatnych właściciela, mieszkańcy budowali domy na jego ziemi, właściciel był tu więc szefem. W Chałupkach aż do początków XIX wieku nie było więc samorządu wiejskiego, nie było też sołtysa czy wójta.

Gród bogumiński, czyli Oderberg, leżał jednak na terenie dzisiejszych Chałupek...

Powstanie grodu w tym, a nie innym miejscu było powodowane położeniem granicznym tych terenów. W okresie powstania grodu, czyli umowniena przełomie XIII i XIV wieku, było tu Księstwo Raciborskie. Niedaleko zaś zaczynały się Morawy, z drugiej strony Księstwo Opawskie, bo już sąsiadujące z Chałupkami Szylherzowice i Antoszowice należały do Księstwa Opawskiego, a z trzeciej strony rozciągało się Księstwo Cieszyńskie, w skład którego wchodziły obecne dzielnice Bogumina – Zabłocie i Skrzeczoń. Zamek miał prawdopodobnie strzec południowych krańców ziemi raciborskiej, bo wiadomo, że Piastowie toczyli wojny z księciem ołomunieckim, który w pewnym okresie nawet spalił Racibórz. Gród ten miał być więc pierwszą forpocztą Księstwa Raciborskiego, a znajdując się pomiędzy tymi trzema organizmami, ochraniać brody na Odrze, przez które przebiegał szlak handlowy na Racibórz. Po drugiej stronie za rzeką ulokowano później miasto. Tak czyniono w wielu miastach położonych nad rzekami. Po jednej stronie stał gród, a po drugiej rynek. W XVI wieku gród bogumiński otrzymał konstrukcję murowaną i przekształcił się w zamek, czyli Schloss Oderberg, który w XVII wieku przebudowano w stylu pałacowym. Tak pozostało do dziś. Teraz mieści się w nim hotel-restauracja, nota bene bardzo popularna również wśród czeskich mieszkańców Bogumina.

Cały wywiad w dzisiejszym, drukowanym wydaniu gazety.