„Mam nadzieję, że wpis przyczyni się do promocji niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz zwiększenia świadomości ogółu społeczeństwa wagi tradycji i przekazu międzypokoleniowego” – czytamy w liście szefa resortu do Związku Podhalan. Na Krajowej Liście znajduje się obecnie 50 wpisów. Bacowanie dołączyło m.in. do rusznikarstwa artystycznego i historycznego (wyroby według tradycyjnej szkoły cieszyńskiej), szopkarstwa krakowskiego, żywiecko-suskiego zabawkarstwa, gajd, barbórki czy języka esperanto. 

– Nazwaliśmy go ostatecznie bacowaniem. Pod tym pojęciem rozumiemy przede wszystkim wspólnotowy wypas owiec. Sałasze zawsze się różniły od hodowli. Hodowca ma swoje owce, nimi się zajmuje i swoich owiec pilnuje. Natomiast w przypadku wypasu wspólnotowego mieliśmy sałaszników, całą ich społeczność, gazdów, mieszanie owiec itd. 

– Tak, to drugi warunek, bowiem bacowanie to wypas, w którym – mówiąc w skrócie – opuszcza się wieś. Sałasz był zawsze poza wsią: na halach, polanach. Brało się owce od gazdów i wychodziło poza wieś. Dziś nazywamy to redykiem.

– Pięć. Ten trzeci to wypas na terenach, które nie należą bezpośrednio do bacy. Często ludzie sobie myślą, że baca jest taki bogaty, bo wypasa tysiąc owiec, pewnie wszystkie jego i pewnie tyle ma pola. A tu się okazuje, że baca musi się dogadać z innymi właścicielami, dokąd on z tymi owcami pójdzie, no i żeby go tam nie przegonili... 

– Tak, zapisaliśmy go we wniosku jako użytkowanie mleczne. No niestety nie wszystkim się chce, ale bacowania bez wyrobu serów nie ma. U nas kiedyś te sery były podstawą pożywienia, bo w górach się zboże nie rodziło i trzeba było mieć tę bryndzę i robić bunc. 

I to wszystko łączy się z piątym warunkiem, czyli podtrzymywaniem tradycji. Chodzi o to, że ci bacowie są chętni, żeby zorganizować to mieszanie owiec czy redyk, spotkać się na rozpoczęciu wypasu, nawiązywać do stroju góralskiego, a nie być anonimowym człowiekiem nie wiadomo skąd. Nasz wniosek definiował w skrócie to bacowanie poprzez wymienione pięć punktów. To kilkudziesięciostronicowy dokument, w którym piszemy też o tym, jak chcemy np. chronić poszczególne elementy kultury. Cieszę się, że udało się objąć bacowaniem teren od Śląska Cieszyńskiego aż po Bieszczady. 

– Jest to oczywiście kwestia pewnego prestiżu dla tego zajęcia. Dzięki temu zyskujemy też promocję. Jako bacowie sprzedajemy też swoje sery, chcemy zatem, żeby wyraźnie inaczej nas traktowano niż sprzedawców serów na straganie. Wiadomo, że na straganie nie ma serów owczych, tutaj się nie czarujmy. Wszyscy mówią, że wszędzie kupimy oscypki, ale to nie są prawdziwe oscypki. Będziemy się mogli teraz odpowiednio promować poprzez ten znak. On też będzie uzasadniał wyższą cenę takiego sera od prawdziwego bacy. Oczywiście my nie mamy nic przeciwko handlowi na Krupówkach czy innych miejscach, ale niech nikt potem nie mówi, że kupił ser od bacy. Dzięki wpisowi będziemy mogli bardziej uregulować tę kwestię. 

– W ocenie komisyjnej naszego wniosku otrzymałem informację, że to właściwie gotowy dokument do tego, by starać się właśnie o wpis na listę UNESCO i możliwe, że za trzy lata będziemy mieć pierwsze UNESCO w naszym regionie. Nie chcę zapeszyć, ale to byłby wielki zaszczyt. Pojawi się wtedy znów pytanie „co nam to daje”? I można by odpowiedzieć, że w gruncie rzeczy nic. Ale jednak człowiek chce pokazać, że nasza kultura szałaśnicza jest ważna i ciekawa. I może  u nas znajdą się kolejni bacowie – nie tylko Piotr Kohut z Koniakowa czy Janek ze Złotego Gronia w Istebnej. Mogliby się znaleźć bacowie w Brennej czy Wiśle – są tam warunki. W tym momencie zainteresowanie użytkowaniem w górach nie jest duże, mamy więc pełne pole do popisu dla sałaszowania. W sumie na całym terenie Karpat mówimy o około 80 osobach. Bacowie są w Małopolsce, na Żywiecczyźnie, w Gorcach, Spiszu, Pieninach, Jaworkach, w Beskidzie Niskim i Bieszczadach.