Choć rozmowy o rzadko używanych już słowach i ich znaczeniu prowadzone z kilkuletnimi dziećmi tuż przed snem to jednak nie najlepsze rozwiązanie, gdy zależy nam, by maluchy w miarę szybko poszły spać.

Słuchając tego znakomitego słuchowiska, (prócz wspomnianego Zdzisława Tobiasza, słyszymy tam m.in. Irenę Kwiatkowską, Stanisławę Celińską, Krzysztofa Kowalewskiego i Mieczysława Voita), jakie zostało nagrane w 1982 roku i mając na uwadze, że Jan Brzechwa pisał ten utwór w 1946 roku, można przekonać się na własne uszy, jak bardzo zmieniła się polszczyzna. Nie tylko w użyciu konkretnych słów i zwrotów, ale i charakterystycznej wymowie słów z użyciem tzw. gładkiego „ł” (głoski przedniojęzykowo-zębowej). W praktyce oznacza to jednak zatrzymywanie audiobooka i tłumaczenie dzieciom, jaką akurat psotę zrobiła teraz Pchła Szachrajka i co poszczególne słowa oznaczają.

Polszczyzna zmieniła się z biegiem lat i nadal się zmienia. Świetnie obrazuje to plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku 2022 (piszemy o tym na str. 5. wydania z 22.11.2022 oraz na glos.live - tutaj), który wyłania najciekawsze i najpopularniejsze wśród młodych ludzi słowa, określenia lub wyrażenia. I tak, jak moja pięcioletnia córka dopytywała o „brewerie”, tak ja (a i pewnie większość z dorosłych) zachodzę w głowę, co oznaczają używane przez moje starsze dzieci i ich rówieśników takie słowa i wyrażenia, jak essa, sus, odklejka czy „kto pytał?.

 

Ten plebiscyt przez ostatnie lata wprowadził do powszechnej polszczyzny wiele słów i wyrażeń, które wcześniej znane były głównie młodemu pokoleniu. Nie inaczej będzie i tym razem, bo polska młodzież już używa słów i zwrotów, które są zapożyczeniami z języka angielskiego często wywodzącymi się z gier komputerowych.

Ale do takich utworów jak Pchła Szachrajka warto wracać. Choćby po to, by wiedzieć, że „brewerie” oznaczały „kłótnie, awantury”. I pamiętać, „iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają”.

 

***

* lilaplusz – chodzi o fragment z „Przygód Pchły Szachrajki”, w którym „Jedzie pełna animuszu, W żakieciku z lila pluszu, Z żółtym piórkiem w kapeluszu”.