***

Zaczyno sezón pasiynio i dojynio. Rozglóndóm sie dookoła. Nad grzbietym Małych Pienin po drugij strónie doliny sie na modrym tle nieba bielóm ośnieżóne Tatry i drobne chmurki nad nimi, zaś tu niżyj na zboczach doliny z wiosynnej zielyni posiónków wyrostajóm biołe rozkwitnióne torki, dziki trześnie i kiyrdle owiec. Tu oto wedla na sałaszu pod Rusinowskim Wiyrchym prowie sie pasóm w nejlepsze. Sóm rozcióngnióne naszyroko. Naprzeciwko, wedle biołych wopiynnych skał wómwozu Homole widać dalszy kiyrdel, co mo prowie teraz prostokóntny kształt. Owce sóm zawrzite w koszorze i szykujóm sie na dojyni. Ponikierzi baczowie tu jeszcze ze swoimi stadami nie prziszli. Na Jaworkach przez lato funguje dziewiynć sałaszy, na kierych sie pasie bez mała siedym tysiyncy owiec. Tu z grónia na gróń je widać, co sie na kierym sałaszu dzieje. Tu chłopi jeszcze ryncznie dojóm owce, w nocy spióm przi koszorach, wachujóm owce i wroz z psami brónióm ich przed wilkami. Tu sie bacza z baczóm poradzóm dogodać, jak kiery potrzebuje przegnać owce przez posiónki tego drugigo. Tu na jesiyń owce ze wszyckich sałaszy schodzóm naroz na dół, zlywajóm sie w jedyn wielki kiyrdel i ciekóm jako rzyka dolinóm przez Jaworki, Szlachtowóm i dalij przez miasto Szczawnica, kaj dziepro na jego kóńcu, nad Dunajcym, naprzeciwko biedrónkowego sklepu, sóm rozdzielane pomiyndzy gazdów-wysadników. Przi tym sie gro, tańcuje i hołdamaszy. To je tyn słynny jesiynny Redyk Szczawnicki.

***

Kiejsi tu w tej dolinie żyli rusnacy. Po piyrszej wojnie światowej ich nowo powstało granica odciyna od ich sómsiadów i krewnycvh po słowiackij strónie. Nieskorzij tyn skrawek Polski ze sztyryma dziedzinami Szlachtowóm, Jaworkami, Czornóm Wodóm i Biołóm Wodóm zostoł nazwany Rusióm Szlachtowskóm. Tutejsi ludzie, ich stroje, mowa, gazdowani i żywot stoł sie atrakcjóm dlo kuracjuszy, kierzi przyjyżdżali do szczawnickigo kurortu. Panowała tu ale biyda. Chałpy zwane chyżami miały nejczynścij jyny jednóm izbe i siyń. Zamiast stodół tu mieli szopy. Chowali jednóm czy dwie krowy i pore owiec, kiere nie dowali na sałasze, ale każdo rodzina se ich pasła sama. Na lato, jak już mieli na dole w dziedzinie zasioty kónsek zbożo i zogónek ziymnioków, przenosili sie wyżyj do grónia, do letnij chyżki i tam siedzieli, paśli bydło, kosili trowe i suszyli siano na zime. Chodzili też do świata, głównie z dróciorskim rzymiosłym. Drótowali garce, robili durszlaki, tarluszka czy łapki na myszy i sprzedowali to aż kansi pod Warszawóm abo aji pod Kijowym. Coroz wiyncyj sie zżywali z polskóm ludnościóm, co ich otaczała. Potym ale prziszła dalszo wojna, kiero zasioła nowe niezgody. Polscy partyzanci, kierzi operowali w tych strónach, ponikiedy chodzili po prowiant aji tu do rusnackich dziedzin, co jeszcze pogłymbiało jejich biyde. Z drugij stróny przichodzali banderowcy, kierzi też brali i nawodzali tutejszych przeciw Polokóm. Po wojnie wiynkszość miejscowych uwierziła propagandzie o raju, jaki panuje w sowieckim sojuzie i dała sie dobrowolnie wywiyźć za wschodnióm granice. Inszymi cugami jechali ludzie a inszymi zaś jejich majóntek i dobytek, z kierym sie mało kiedy jeszcze spotkali. Z przeszło 2000 miyszkańców zostało tu w tych sztyrech dziedzinach 23 rodzin. Potym ale jakisikej narwany urzyndnik z Nowego Targu uznoł, że aji tóm małóm, odizolowanóm, nejbardziyj na zachód wysuniyntóm tradycyjnóm enklawe Rusinów w Polsce trzeba objónć akcjóm „Wisła”. I tak w 1947 Ruś Szlachtowskóm otoczyli wojocy, dali ludzióm godzine na spakowani i wywiyźli ich na zachód kraju. Jak sie tu po rokach nikierzi wracali, to na miejscu jejich chyż, już stoły nowe chałpy z nowymi miyszkańcami, a óni se jaktóż zaś musieli nazod kupić kónsek ziymie swoich przodków. Na tutejsze posiónki prziszli ze swoimi stadami baczowie z Podhala, kierym jeszcze inszy urzyndnik wtedy zakozoł gnać owce do Tater i to óni tu teraz baczujóm do dziś dnia. Przez to tutejsze hole nie zarosły lasym i dalij sie z wiosny do szyroka zielynióm nowóm trowóm.

Dziwóm sie na tutejsze kopce. Kiejsi to podobnie musiało wygłóndać aji u nas. W duchu rachujym, kiela było sałaszy jyny kole samego Nydku. I choć o wiela miynszych niż tu, to też ich musiało być tak z 9 czy 10: na Małej i na Wielkij Czantorii, na Kiczerze, Gróniczku, Soszowie, Małym Stożku, Plaskim Gróniu, Filipce, Łónczce, Połednej. Teraz ty nasze kopce skoro bez reszty porosto las. 

***

Pómogóm juhasowi schynyć z ramiynia bańke z mlykym. Mioł to pieknie ciynżki. Wedle w kolibie już gore watra, wyndzóm sie piyrsze oszczypki, a wołoski wojewoda Józek Michałek ukazuje baczowi, jako mo ewidować pasiyni przaz cały rok, coby móg dostać jaki dotacje na wypas. Pod Rusinowym Wiyrchym sie owce zbiły w ciaśniejszy kiyrdel. Isto prowie przeżuwajóm. Po drugij strónie doliny wypuszczajóm po dojyniu owce z koszora. Je to tu kraina owiec.