Na posiónku pisane: Kury | 16.11.2020
Dziwóm sie, jako nasze kury maszyrujóm do Wyrchgóry. Co chwila kierosi z nich przistanie, rozfyrce nogami pożółkłóm już trowe i opadniynte liści, potym sie o jaki dwa kroki cofnie i z głowóm przechylónóm na bok sie prziglóndnie, cóż też wygrzebała. Ten tekst przeczytasz za 4 min. 30 s
Fot. Norbert Dąbkowski
Skoro za każdym razym tam cosi do zjedzynio nóndzie i tóż dziubnie ze dwa czy trzi razy i szmaruje dalij. Jak sie ale kierej podarzi wygrzebać jakóm szumniejszóm dżdżownice, to se musi dować pozór na kamratki, coby kiero nie prziskoczyła i nie chyciła tóm gliste za drugi kóniec. Tymu jóm trzeba w mig porwać, odlecieć pore kroków na bok i hónym jóm wsukać do wola.
Kury to sóm okropnie pożyteczne i ekologiczne ptoki, bo poradzóm zeżrać skoro wszycko: uwarzóne oszkrabiny ze ziymioków z trochóm trziczki, kości z polywki podrzónzgane na drzónzgoczu, wszycko to, co sie zachyci w sitku we zlywie po slywaniu wody z nugli abo po umyciu garców a zciapióm aji tóm zapómnianóm swaczyne, kieróm Jano nosił cały tydziyń w tornistrze. Kury nóm umożliwiajóm nie wychybować resztek jedzynio, kiere po nas zbydóm a jeszcze nóm za to dowajóm fantastyczny produkt we fenomenalnym naturalnym opakowaniu – wajca.
O kurach sie teraz mówi aji w polityce. Tego roku czeski parlamynt uchwolił, że zakoże jejich hodowle w klotkach, ale dziepro od roku 2027, jak dosłóżóm ty nowe klotki takzwanie „wzbogacóne”, kaj uż mo każdo kura dlo siebie o cosi wiyncyj miejca niż kartka papiyru formatu A4, już tam majóm aji grzynde i nie muszóm fórt stoć jyny na tych ciynkich drótach, co im nogi kalyczóm. Majóm też już tam aji kónsek jakigosikej bakelitu niby jako gniozdo i kónsek szmyrgla, coby se mógły szpóny obrusić. Je dobrze, że sie w parlamyncie myśli aji na kury. Jyny co dalij? Nie bydóm sie potym wajca wozić z krajów, kaj kury chowióm w jeszcze gorszych warunkach? A ty niby dlo kur lepsze hodowle w halach, też nie sóm aż taki optymalne, jako sie to ponikierym zdo. Kury tam przeżywajóm wiynkszy stres, bo od przirody sóm zwykłe na żywot w miynszych stadach. Aji w tych dzisiejszych klotkach sóm w grupach po dwaceci, w kierych sie nawzajym znajóm i poradzóm sie jakosi miyndzy sobóm dogdokać aji w takim ścisku. A w halach sóm ich tysiónce i ciynżko potym miyndzy sobóm nawiónzujóm kontakty społeczne, sóm agresywne, bijóm sie, dziubióm i kanibalizujóm nawzajym.
Możne by sie kansi w kóntku ponikierych zogród z nisko koszónym angielskim trownikym naszeł aji kónsek miejsca na jaki miynszy kurnik z wolierkóm na pore kur? Dyć óny tego naprowde niewiela potrzebujóm a aji czynść tej trowy nakoszónej na zbytku zogrody by sie im dało chynyć. Możne by aji w miastach architekci, co planujóm przestrzyń publicznóm, mógli kansi na osiedlu zaprojektować wedle parkingu i miejsca na popielnice aji jaki kurzin. Tam by miyszkańcy bloku mógli na zmiane „baczować”, jako to kiejsi u nas gazdowie-wysadnicy baczowali przi owcach na sałaszu. W wyznaczóny dziyń by sie o kury postarali a zniesióne wajca by przipadły im. A w Zielóne Świóntki by sie potym wszycy wysadnicy mógli przi tym kurzinie spotkać i wspólnie se usmażyć wajeczyne z wajec od własnych kur.
To ty nasze kury wylazły już popod piyrszy rzónd krzoków na Wyrchgórze i grzebióm tam tak zawziyncie, że spod jejich nóg co chwila wyrtyskujóm fóntanny opadniyntej ściyli. Fóntanny kurzij radości z jejich kurzij swobody. Myślym, że ty nasze kurska sóm naprowde szczynśliwe. Tak jakosi to isto widzioł aji poeta, kiery tu kejsi przyjyżdżoł do mioch starzików i kiery o tych nydeckich kurach napisoł oto taki wierszyk:
O kurach, co wybierały się w daleki świat
Razu pewnego
nydeckie kury
postanowiły
wybrać się w góry.
Ja proponuję Wyrchgórę!
– powiedziała Czubatka.
Wyrchgórę?! To gratka,
Ja wolę dalej –
rzekła sąsiadka.
– No to wybierzmy się na Czantorię!
E, tam za ludno, ja Stożek wolę –
odezwała się trzecia kura,
co jeszcze nigdy
nie była w górach.
Przed nami świat otwarty,
wybierzmy się w Wysokie Tatry –
upiera się kura czwarta
strasznie uparta.
– Nie chcemy, tam wieją chłodne wiatry!
– No to na Połom!
– A co Girowa?!
A może Ostry lub Kozubowa,
Ropiczka, Sławicz albo Godula…
kurza gromada tak się rozczula,
wciąż tylko koko i kokodak,
że aż po wróblach przeszedł strach.
Cóż to za dzikie obyczaje
tak się tu spierać, słowo daję.
Jeśli nie łaska w nasze Beskidy,
To idźcie sobie w Himalaje! –
powiedział kogut
Dość tego krzyku!
Chcecie się kłócić,
to siedźcie w kurniku!
Henryk Jasiczek, 25 IX 1972