FILMOWA RECENZJA

MILCZENIE

Po głośną książkę japońskiego prozaika Shûsaku Endô sięgnął jeden z najwybitniejszych reżyserów filmowych. Martin Scorsese przymierzał się do ekranizacji „Milczenia” od wielu lat lat. Jako człowiek wierzący, ale daleki od fanatyzmu, nie chciał bowiem stworzyć pierwszoplanowego kiczu w rodzaju „Pasji” Mela Gibsona.

Książka Shûsaku Endô posiada kilka płaszczyzn i można ją interpretować na kilka sposobów. Scorsese wyłuskał z niej ponadczasowy paradoks, który jest wspólnym mianownikiem dla wszystkich religii świata: pokusę wyzwolenia się z kodeksu wiary. W podobny sposób Scorsese kusił już Chrystusa w swoim słynnym obrazie z 1988 roku, w „Milczeniu” sztukę tę opanował jednak do perfekcji. Andrew Garfield w roli chrześcijańskiego misjonarza, młodego jezuity Sebastiana Rodriguesa, cierpi tak okazale, że bije na głowę Willema Dafoe w „Ostatnim Kuszeniu Chrystusa”.

Akcja dzieje się w siedemnastowiecznej Japonii, w której wszelkie przejawy chrześcijaństwa były zwalczane mieczem, ogniem, wodą i innymi „wyrafinowanymi” torturami. Dwóch młodych jezuitów, Sebastian Rodrigues (Andrew Garfield) i Francisco Garupe (Adam Driver) postanawia odnaleźć w Japonii swojego dawnego mistrza, ojca Ferreirę (Liam Neeson), który według niepokojących wieści wyparł się katolickiej wiary i został buddyjskim mnichem. Prawie trzy godziny mistycznej drogi w poszukiwaniu jedynej prawdy, która w każdej religii objawia się w postaci innej mantry, są sporym wyzwaniem nawet dla wytrawnego widza. Warto jednak zanurzyć się w tej historii, pozwolić, żeby otaczający nas chaotyczny świat zamarł na chwilę. Warsztatowo „Milczenie” od razu skojarzyło mi się z wybitnym czeskim filmem „Marketa Lazarová” z 1967 roku w reżyserii Františka Vláčila. Podobne hipnotyzujące ujęcia kamery, w podobny sposób naszkicowana przemoc drzemiąca w człowieku. Scorsese zinterpretował książkę Shûsaku Endô jako praktykujący katolik, ustrzegł się jednak błędów, które zdyskredytowały chociażby wspomnianego na wstępie Mela Gibsona w filmie „Pasja”. „Milczenie” nie jest bowiem karykaturą cierpienia dla wiary, ale wzruszającym pokazem wewnętrznej walki z własnymi słabościami.

Dla niektórych sporym zaskoczeniem będzie okrucieństwo, z jakim podchodzili do chrześcijańskich więźniów japońscy buddyści. W herbaciarniach na Zaolziu przywykło się bowiem mówić o buddyźmie jako o filozofii miłości i pokoju, zapominając, że kamikadze nad Pearl Harbour też byli praktykującymi buddystami, a generał Custer świartujący Siuksów w Montanie był z kolei zagorzałym czytelnikiem Biblii. Na pytanie, dlaczego Bóg milczał, kiedy Janusz Korczak zmierzał z dziećmi do komory gazowej w Treblince, „Milczenie” Shûsaku Endô nie przynosi odpowiedzi. Tak samo postąpił reżyser Martin Scorsese. Niech odbiorcy jego filmu sami poszukają odpowiedzi.    

Cały Pop Art w ostatnim, sobotnim wydaniu gazety.