Dziwóm sie na krzoki ozdobióne strzybnymi nagałynźnikami ze śniegowego filigranu, na smreczki z puszystymi baranicami na głowach, na grónie opatulóne w grubóm zimowóm gunie. Czytóm w świyżo napisanej ksiónżce ponowy, że tu chwała Bogu dzisio w nocy wilki nie obchodzały ogrodzynio posiónka, że tu ale przeszły dwie sarny, oto przehópskała wiewiórka od jednego pnia ku drugimu, a tu, kaj je pynkniynto śniegowo pokrywa, rył na dole kret. Śniyg zaskrzipoł. Idym dalij w stróne kotelnice. Aji jo do tej biołej ksiyngi śniegu zapisujym swoimi nogami, żech tu dzisio na posiónku był. Zapisujym, żech tu chodził po tym świecie. Zostowióm za sobóm wyraźny ślad… do czasu niż przidzie odwilż, abo zaś nafujo.


***


Pamiyntóm kiejsi, jak żech był chłapcym, to jak już tam na wyrchu aniołki pierzine roztargały, to potym śnyig zwyknył na polu leżeć przez calutkóm zime. Ledwo sie prziszło ze szkoły, to zaroz trzeba było brać skije i lecieć za stodołe na Szymeczkowe, kaj my mieli skocznie postawiónóm. I tam my hocykiedy aji do ćmy mieli co robić, póki nas tatowie do chałp nie pozganiali, coby też aji jaki to zadani dómowe napisać i sztrample na radiatorze ususzyć. Ostatnio tako zima, kiej w Nydku śniega nafujało po same wyrchy płotów, była isto tak przed siedymności rokami, jak był nasz Mateusz ganc mały. Potym to szło z tym śniegym coroz to wiyncyj z kopca, a od tego czasu, jak my se skoro już wszycy ty śnieżne frezy pokupili, to je ganc biyda. Ponikiedy wprawdzie cosi chlapnie, ale nejczynścij to niedłógo leżeć wydziyrży, bo dycki za chwile odwilż przidzie. Jakoby my już aji pogode zarazili tym naszym ludzkim wiecznym pośpiechym. I tak dziecka przestały po nydeckich grapach sie spuszczać i skocznie ze śniegu stawiać, a na tych wiynkszych., klubowych, hanej naprzeciwko w Kóntach, sie już też skocze jyny w lecie na igelicie.


***


Przichodzóm ku kotelnicy. Owce z grzbietami pocukrowanymi śniegym sie dźwigajóm jedna po drugij. Tyn śniyg na nich ani nie odtowo, ani im widać nijak nie wadzi, bo sie go nie starajóm strzónść, jako to robióm baji przi deszczu. Znać, jak dobrym izolatorym cieplnym je ta jejich wełna. Ale aji sóm śniyg dobrze izoluje, bo baji taki świyżo nafujany praszan może w sobie zawiyrać aż 90% luftu. Do tej pierziny sie potym mogóm zakutać jarzómbki abo zajónce, tako pierzina chróni rośliny przed wymarznynciym i wysuszyniym. Tej tu zimy też już to było dobrze widać. W grudniu fajnie nafujało, ale tyn śniyg wydziyrżoł ledwo do świónt. Potym prziszło ciepło i wiater, a i choć od czasu do czasu spadnył deszcz, już tu aji w poidle na posiónku przestowała woda ciyc. Jak leży śnyig, to wyciyko dycki, choćby aji nie wiym jaki mrozy prziszły. Śniegowo pokrywa dowo polóm, łónkóm i lasóm spocznyć a przi tym dlo nich aji szporuje wode na czas, kiej jóm bedóm potrzebować – do wiosny. Śniyg je potrzebny aji dlo całej naszej planety. Chróni jóm przed przegrzociym. Od powierzchni śniegu sie odbijo aż 90% promiyni słónecznych, od piosku na pustyni 60-70%, a baji od lasów jyny 30%. Śniyg mo też wpływ aji na bilancje gazów cieplarnianych w atmosferze. Przi takich delszych bezśnieżnych okresach w zimie, jaki tu teraz u nas miywómy, słónko i ciepło obudzi ty mikroorganizmy, kiere w ziymi rozkłodajóm substancje organiczne i przi tym wypuszczajóm do luftu dwutlynek wynglo czy metan. A wyższe rośliny, kiere zaś w procesie fotosyntezy żeróm CO2 i wyngiel z niego zyskany wiónżóm nazod w swoich tkankach a tlen wypuszczajóm do atmosfery – ty w tym czasie jeszcze zwyknóm spać. Jak leży śniyg, to tak samo spoczywajóm ty ziymne mikroorganizmy. I potym dziepro ku wiośnie, jak sie dnie przedłóżajóm, przez dziyń bywo cieplij, a w nocy jeszcze marznie, to sie na śniegu zwyknie zrobić tako ta lodowo skorupa, pod kieróm śniyg pomału roztowo i wsiónko do ziymi i przez kieróm potym słónko swoimi promiyniami obudzi już aji trowy i insze rośliny. Ty sóm w tym swoim lodowo-śniegowym „inspekcie” czy „szklarni” chrónióne przed nocnymi mrozami, przez dziyń tam majóm cieplutko, wilgło i aji wyższóm kóncentracje tego dwutlynku wyngla, kiery już sóm ale zdolne wtedy wykorzystać. I tóż jak potym śniyg wreszcie ganc zlezie, to już trowa je zielóno. Nie na darmo Stasio Szturc dycki mówi, że śniyg na wiosne to je jak gnojówka.


***


Zgarnióm warstwe śniegu ze solarnego panela, co nóm tu na posiónku elektrycznego pastyrza nabijo. Tak samo żech przed chwilóm musioł Dance auto odśnieżyć, coby mógła do roboty jechać. Ponikiedy nóm śniyg na ceście zawadzo, ponikiedy gałynzie strómów połómie abo daszek na szopce zapuczy, ponikiedy aji kogosi lawinóm zasypie. Czynsto nóm roboty przidowo, ale czynsto nóm też przinoszo kupe radości. Mogymy na sónkach abo na skijach pojeździć, mogymy sie pogrudować czy bałwana ulepić. Przede wszystkim ale by zaś o cosi wiyncyj tego śniega potrzebowała naszo prziroda, coby dalij została takóm, jakóm była do teraz.