Czuje się pan czasami jak Ignacy Rzecki albo Stanisław Wokulski? Mam na myśli ostatnią kadencję Rady Kongresu oraz poprzedzające Zgromadzenie Ogólne sejmiki gminne?
– Coś w tym jest (śmiech).

Mam na myśli pozytywizm. Pan swoją pracą wpisuje się niejako w idée fixe człowieka tamtej epoki, która charakteryzowała się między innymi pracą u podstaw… Podczas sejmików mówił pan o Kongresie Polaków, jego misji, czym się zajmuje, jakie sprawy załatwia. Kongres istnieje od ponad 30 lat, a ciągle tłumaczy się wszystko od podstaw…
– Kilka razy już o tym mówiłem, ale powtórzę raz jeszcze: obawiam się, że zawsze tak będzie. Powiększa się grupa osób, które już to rozumieją, ale ciągle jest niemało tych, którym wszystko trzeba wyjaśniać od zera. Poza tym problem ten jest szerszy i bardziej złożony. Spójrzmy na grupę Polaków na Zaolziu, która jest z roku na rok coraz mniejsza oraz kwestię tożsamości Polaków.

Wciąż jest mnóstwo osób, które nie wyściubiają nosa poza swoją strefę komfortu, poza swoją wioskę, poza macierzyste koło Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego czy Macierzy Szkolnej; nie patrzą globalnie na polskość, tylko na siebie, na swoje koło, na swoją organizację. Czy to nie jest dosyć smutne?
– Taki jest stan rzeczy i musimy nad tym pracować, żeby w przyszłości było lepiej. Członkiem PZKO jestem od praktycznie 48 lat, więc niejedno już w życiu widziałem. Dziś często bywa tak, że ludzie skupiają się na swojej małej ojczyźnie, własnym światku. Sam pan przywołał pozytywizm, dlatego wciąż nie pozostaje nam nic innego, jak praca, praca i jeszcze raz praca.


I ta praca przynosi efekty. Na jednym z sejmików jeden z uczestników przyznał, że przez dłuższy czas miał problem ze zrozumieniem roli, jaką powinien pełnić Kongres. I w końcu to do niego dotarło…
– Takich głosów podczas tegorocznych sejmików było więcej. Kończąca się kadencja była moją trzecią, w tym drugą na stanowisku prezesa. Zauważam, że ogólnie świadomość dotycząca konieczności istnienia Kongresu jest coraz większa. Na jednym z sejmików pojawił się też taki wątek, że jeżeli są prowadzone rozmowy z władzami czeskimi, to musi je prowadzić polityczna reprezentacja Polaków. Tutaj zacytuję: „Kogo może na takie rozmowy posłać PZKO? Chór? Zespół folklorystyczny? Przecież PZKO to działalność kulturalno-oświatowa”. Kongres tymczasem zajmuje się polityką na rzecz mniejszości polskiej w Republice Czeskiej.

Tak sobie myślę głośno, że może ludzie nie do końca potrafią zrozumieć istotę Kongresu, bo biorą was przede wszystkim za społeczników, a przecież pan, jako prezes Kongresu, jest bardziej politykiem. Może należałoby przerzucić środek ciężkości ze słowa „społecznik” na „polityk”?
– To prawda, że bardzo często musimy zajmować się polityką. Ale nie tylko. Głównym celem jest wspieranie szeroko pojętej polskości na Zaolziu. Ale trzeba tu dodać, że my również robimy to wszystko społecznie.

Przejdźmy do podsumowania kadencji. Najważniejsze rzeczy w latach 2020-2024?
– Dla mnie to zdecydowanie działalność Centrum Polskiego Kongresu Polaków. To zupełnie nowy twór, trzech etatowych pracowników. W odróżnieniu od poprzedniej kadencji, przybyło mi zatem pracy. Już nie mówiąc o spisie powszechnym, który praktycznie nam tę kadencję rozpoczynał, dlatego od razu wskoczyliśmy na głęboką wodę. Musieliśmy zakasać rękawy i wziąć się ostro do pracy. Uważam, że ze względu na to, jak mało mieliśmy na to czasu, to kampania była naprawdę nowatorska.
Przy tej okazji wspomnę jeszcze, że dużo czasu zajęło nam dogadanie się z czeskim rządem w sprawie zadeklarowanej podwójnej narodowości w arkuszu spisowym. Sukcesem Kongresu było to, że takie podwójne głosy były zaliczane w poczet naszej mniejszości. Mamy świadomość tego, że asymilacja postępuje i małżeństw mieszanych stale przybywa, dlatego takie osoby też nas interesują. Chociaż w naszej kampanii skupiliśmy się wyłącznie na promowaniu i wpisywaniu polskiej narodowości.

Ale przy tej okazji pojawiły się głosy, że ta podwójna narodowość była trochę po to, żeby przykryć wyniki spisu powszechnego…
– Wszystko zależy od punktu widzenia. Niektórzy lubią przywoływać liczby z odległej przeszłości. Że na przykład przed wojną było na Zaolziu 115 polskich chórów. Tylko to w ogóle trudno zestawiać ze współczesnym światem. Nie ma co rozpaczać nad tym, że młodzi ludzie nie garną się do chóralnego śpiewania. Musimy się nauczyć żyć w nowych realiach.

Dla mnie takim bardzo namacalnym plusem ostatniej kadencji jest mural Mikołaja Kopernika w Czeskim Cieszynie…
– Sam pomysł i jego realizacja bardzo mi się spodobały. Dlatego chcemy pójść za ciosem i stworzyć coś podobnego w Jabłonkowie. Prowadzimy rozmowy z władzami miasta, żeby zrobić mural na kanwie rysunków na szkle nieodżałowanego Antka Szpyrca. Miejsce już zostało wybrane. Mogę zapewnić, że mural będzie piękny.