piątek, 4 października 2024
Imieniny: PL: Edwina, Rosławy, Rozalii| CZ: František
_-_transp.png){kind=spacer}
/ 
130 lat temu urodził się Władysław Strzemiński, malarz i teoretyk sztuki | 21.11.2023
130 lat temu, 21 listopada 1893 r., urodził się
Władysław Strzemiński, malarz i teoretyk sztuki, pionier konstruktywistycznej
awangardy w Polsce lat 20. i 30. XX wieku, bohater ostatniego – a czwartego
nominowanego do Oscara – filmu Andrzeja Wajdy pt. „Powidoki” (2016).
Ten tekst przeczytasz za 3 min. 45 s
Władysław Strzemiński w 1932 roku. Fot. Wikipedia
– Władysław
Strzemiński to był człowiek gigant, bardzo wielowymiarowa postać. Był inwalidą,
właściwie całe życie poruszał się dzięki temu, że miał szczudło, bo nie miał
prawej nogi i lewej ręki w wyniku ran poniesionych w czasie I wojny światowej,
to naprawdę był człowiek, który łamał wszelkie możliwe granice – powiedziała Polskiej
Agencji Prasowej przy okazji premiery filmu Wajdy Anna Saciuk-Gąsowska,
kuratorka z Muzeum Sztuki w Łodzi.
Strzemiński był malarzem i teoretykiem sztuki – swoje teorie wprowadzał w obrazach, ale też spisywał je i drukował w periodykach w całej Europie. Był designerem – autorem projektu Sali Neoplastycznej w Muzeum Sztuki, mebli, wzorów tkanin. Projektował książki, opracowywał graficznie tomiki poezji. Był także twórcą abstrakcyjnej czcionki, nazywanej alfabetem „a.r” (wykorzystywanym współcześnie m.in. w logo Łodzi). Jako pedagog opracował nowatorski program nauczania, rozwijający w uczniach i studentach kreatywność.
Urodził się w Mińsku Litewskim (obecnie Białoruskim). – Lubił powtarzać, że ród Strzemińskich wywodzi się od błogosławionego Jakuba Strzemię. Rodzice ojca Maksymilian Benedykt i Ewa Rozalia z domu Olechnowicz, pobrali się w 1886 roku – napisała Nika Strzemińska, córka artysty, w książce „Sztuka. Miłość i nienawiść. O Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim" (2001). – Dziadek zmarł w 1919 roku mając 72 lata. W wojsku carskim dosłużył się rangi podpułkownika – dodała. Jedenastoletni Władysław trafił do Korpusu Kadetów imienia cara Aleksandra II w Moskwie. W 1911 roku, nie mając jeszcze osiemnastu lat, wstąpił do Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej imienia cara Mikołaja I w Petersburgu, w połowie lipca 1914 r. rozpoczął służbę w I Dywizji Kaukaskiej. Jako podporucznik saperów dostał przydział do twierdzy Osowiec. Po wybuchu I wojny światowej jego oddział walczył na terenie Białorusi.
W dorosłym życiu Strzemiński aktywnie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków, publikował artykuły na temat nowej sztuki. Jako kierownik Publicznej Szkoły Dokształcania Zawodowego realizował nowatorskie koncepcje druku funkcjonalnego. Był animatorem i współtwórcą Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej im. Juliana i Kazimierza Bartoszewiczów w Muzeum Sztuki w Łodzi – otwartej w połowie lutego 1931 roku. W 1932 roku został laureatem Nagrody Artystycznej miasta Łodzi.
– Powidoki jest to zjawisko zatrzymania obrazu na siatkówce oka. Kiedy patrzymy w światło i zamykamy powieki to pozostaje jakiś obraz. Ten obraz jest takim powidokiem świata rzeczywistego. Słyszałam od uczennicy Strzemińskiego, studentki powojennej, że z braku farby i odpowiednich barwików Strzemiński założył coś w rodzaju warsztatu malarza renesansowego, czyli ucierał sam sobie farby, żeby uzyskać odpowiednie kolory" – wyjaśniła Anna Saciuk-Gąsowska. „Powidoki" stały się tytułem ostatniego filmu Andrzeja Wajdy, który miał premierę w 2016 roku. – Poprzez ten film chciałem przestrzec przed jakąkolwiek interwencją państwa w sprawy sztuki. Sztuka, jak mówił Strzemiński, powinna być oceniana nie za użyteczność, tylko za kreację, za to, że otwiera nam nowe możliwości, nowy świat, nowe spojrzenie. To jest wartość sztuki i myślę, że to pozostaje obowiązujące – mówił wówczas reżyser Joannie Poros w wywiadzie dla PAP.
Strzemiński był malarzem i teoretykiem sztuki – swoje teorie wprowadzał w obrazach, ale też spisywał je i drukował w periodykach w całej Europie. Był designerem – autorem projektu Sali Neoplastycznej w Muzeum Sztuki, mebli, wzorów tkanin. Projektował książki, opracowywał graficznie tomiki poezji. Był także twórcą abstrakcyjnej czcionki, nazywanej alfabetem „a.r” (wykorzystywanym współcześnie m.in. w logo Łodzi). Jako pedagog opracował nowatorski program nauczania, rozwijający w uczniach i studentach kreatywność.
Urodził się w Mińsku Litewskim (obecnie Białoruskim). – Lubił powtarzać, że ród Strzemińskich wywodzi się od błogosławionego Jakuba Strzemię. Rodzice ojca Maksymilian Benedykt i Ewa Rozalia z domu Olechnowicz, pobrali się w 1886 roku – napisała Nika Strzemińska, córka artysty, w książce „Sztuka. Miłość i nienawiść. O Katarzynie Kobro i Władysławie Strzemińskim" (2001). – Dziadek zmarł w 1919 roku mając 72 lata. W wojsku carskim dosłużył się rangi podpułkownika – dodała. Jedenastoletni Władysław trafił do Korpusu Kadetów imienia cara Aleksandra II w Moskwie. W 1911 roku, nie mając jeszcze osiemnastu lat, wstąpił do Wojskowej Szkoły Inżynieryjnej imienia cara Mikołaja I w Petersburgu, w połowie lipca 1914 r. rozpoczął służbę w I Dywizji Kaukaskiej. Jako podporucznik saperów dostał przydział do twierdzy Osowiec. Po wybuchu I wojny światowej jego oddział walczył na terenie Białorusi.
W dorosłym życiu Strzemiński aktywnie działał w Związku Polskich Artystów Plastyków, publikował artykuły na temat nowej sztuki. Jako kierownik Publicznej Szkoły Dokształcania Zawodowego realizował nowatorskie koncepcje druku funkcjonalnego. Był animatorem i współtwórcą Międzynarodowej Kolekcji Sztuki Nowoczesnej im. Juliana i Kazimierza Bartoszewiczów w Muzeum Sztuki w Łodzi – otwartej w połowie lutego 1931 roku. W 1932 roku został laureatem Nagrody Artystycznej miasta Łodzi.
Kadr z filmu „Powidoki" z 2016 roku. W rolę Władysława Strzemińskiego wcielił się Bogusław Linda. Fot. ARC
– Powidoki jest to zjawisko zatrzymania obrazu na siatkówce oka. Kiedy patrzymy w światło i zamykamy powieki to pozostaje jakiś obraz. Ten obraz jest takim powidokiem świata rzeczywistego. Słyszałam od uczennicy Strzemińskiego, studentki powojennej, że z braku farby i odpowiednich barwików Strzemiński założył coś w rodzaju warsztatu malarza renesansowego, czyli ucierał sam sobie farby, żeby uzyskać odpowiednie kolory" – wyjaśniła Anna Saciuk-Gąsowska. „Powidoki" stały się tytułem ostatniego filmu Andrzeja Wajdy, który miał premierę w 2016 roku. – Poprzez ten film chciałem przestrzec przed jakąkolwiek interwencją państwa w sprawy sztuki. Sztuka, jak mówił Strzemiński, powinna być oceniana nie za użyteczność, tylko za kreację, za to, że otwiera nam nowe możliwości, nowy świat, nowe spojrzenie. To jest wartość sztuki i myślę, że to pozostaje obowiązujące – mówił wówczas reżyser Joannie Poros w wywiadzie dla PAP.
