niedziela, 6 października 2024
Imieniny: PL: Artura, Fryderyki, Petry| CZ: Hanuš
_-_transp.png){kind=spacer}
/ 
Cieszyńskie rody: Pytelowie | 07.09.2024
Dzieje linii rodu Pytelów z Trzycieża sięgają XVII wieku. Już w urbarzu
(spisie powinności) z 1691 roku pojawia się tam zagrodnik o nazwisku Pytel.
Ten tekst przeczytasz za 4 min. 30 s
Wpis w księdze gruntowej Trzycieża dotyczący nabycia gruntu przez Jana Pytela w 1745 roku. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie.
Najstarsze
tomy ksiąg metrykalnych parafii w Trzycieżu, pochodzące z przełomu XVII i XVIII
wieku, zaginęły, dlatego też trudno odtworzyć genealogię pierwszych pokoleń
Pytelów. W połowie XVIII wieku była to familia już dość liczna. W tym czasie
niektórzy przedstawiciele rodu byli protestantami, jak np. Michał Pytel,
którego córka Maria 15 lutego 1729 roku poślubiła Jakuba Kondziołkę (Kundiolka)
z Trzycieża.
Zdaje się, że większość Pytelów była jednak wyznania katolickiego. Katolikiem był Jan Pytel, ojciec Anny (w 1731 roku poślubiła Andrzeja Pindura/Pindóra z Ropicy) i Marii (w 1733 roku poślubiła Adama Sobka z Trzycieża).
Krewnym (może synem?) Jana był Jerzy Pytel, który 4 listopada 1738 roku ożenił się z Marią Klimosz z Trzycieża. W księgach ślubów parafii w Trzycieżu odnalazłem informacje na temat ich córek: Anny (w 1764 roku poślubiła Jana Dordę z Gnojnika), Marii (w 1766 roku poślubiła Jakuba Dordę, katolika z Gnojnika) i Zuzanny. Ta ostatnia 10 listopada 1771 roku wyszła za mąż za Jerzego Biedrawę. Ich metryka ślubu jest o tyle ciekawa, że zawiera informację o dyspensie od zbyt bliskiego pokrewieństwa. Zuzanna Pytel i Jerzy Biedrawa byli spokrewnieni ze sobą w 4. stopniu dotykającym 3. stopnia według komputacji kanonicznej. Tłumacząc na bardziej zrozumiały język, pradziadek (albo prababka) jednego z małżonków był jednocześnie prapradziadkiem (albo praprababką) drugiego z małżonków. Informacja ta z jednej strony może być pomocna w rodzinnych poszukiwaniach, z drugiej rzuca światło na świadomość genealogiczną cieszyńskich chłopów.
Synem Jerzego Pytela był Jan Pytel, żonaty od 1775 roku z Anną Mec (Metz) z Trzycieża.
Nie tylko Trzycież
Prawdopodobnie od Pytelów z Trzycieża wywodzi się linia Pytelów z morawskiej miejscowości Frydlant, leżącej niedaleko granicy Księstwa Cieszyńskiego. W 1779 roku świadkiem na ślubie Zuzanny Pytel z Trzycieża był Jerzy Pytel, wójt Frydlantu.Bez dokładniejszego przejrzenia ksiąg metrykalnych trudno stwierdzić, czy z Pytelami z Trzycieża byli spokrewnieni Pytelowie z Rychwałdu (odnotowani w metrykach z XIX wieku) i Pytelowie z Cieszyna (Jan Pytel, właściciel realności w Cieszynie, w 1896 roku pojawia się na liście członków Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek w Cieszynie).
Nauczyciel z Błędowic Dolnych i Mostów koło Jabłonkowa
Raczej bliższe związki rodzinne nie łączyły z powyżej opisami osobami Karola Pytela (1883-1951), nauczyciela. Urodził się on w Galicji, a w czasach austriackich pracował w szkołach w Błędowicach Dolnych i Mostach koło Jabłonkowa. Aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Pedagogicznym: w 1907 roku wybrano go sekretarzem kółka w Cierlicku, później w 1912 roku był sekretarzem kółka w Nawsiu. W 1918 roku został mianowany kierownikiem szkoły w Kisielowie, gdzie pracował też w okresie międzywojennym. Zmarł w 1951 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Czechowicach-Dziedzicach.
Zdaje się, że większość Pytelów była jednak wyznania katolickiego. Katolikiem był Jan Pytel, ojciec Anny (w 1731 roku poślubiła Andrzeja Pindura/Pindóra z Ropicy) i Marii (w 1733 roku poślubiła Adama Sobka z Trzycieża).
Skąd to nazwisko?
Według bazy nazwisk prowadzonej przez Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk nazwisko Pytel oznacza „miech, worek”, ale też „rodzaj sita w kształcie worka, służącego do przesiewania mąki”.
Według bazy nazwisk prowadzonej przez Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk nazwisko Pytel oznacza „miech, worek”, ale też „rodzaj sita w kształcie worka, służącego do przesiewania mąki”.
Krewnym (może synem?) Jana był Jerzy Pytel, który 4 listopada 1738 roku ożenił się z Marią Klimosz z Trzycieża. W księgach ślubów parafii w Trzycieżu odnalazłem informacje na temat ich córek: Anny (w 1764 roku poślubiła Jana Dordę z Gnojnika), Marii (w 1766 roku poślubiła Jakuba Dordę, katolika z Gnojnika) i Zuzanny. Ta ostatnia 10 listopada 1771 roku wyszła za mąż za Jerzego Biedrawę. Ich metryka ślubu jest o tyle ciekawa, że zawiera informację o dyspensie od zbyt bliskiego pokrewieństwa. Zuzanna Pytel i Jerzy Biedrawa byli spokrewnieni ze sobą w 4. stopniu dotykającym 3. stopnia według komputacji kanonicznej. Tłumacząc na bardziej zrozumiały język, pradziadek (albo prababka) jednego z małżonków był jednocześnie prapradziadkiem (albo praprababką) drugiego z małżonków. Informacja ta z jednej strony może być pomocna w rodzinnych poszukiwaniach, z drugiej rzuca światło na świadomość genealogiczną cieszyńskich chłopów.
Synem Jerzego Pytela był Jan Pytel, żonaty od 1775 roku z Anną Mec (Metz) z Trzycieża.
Metryka ślubu
Zuzanny Pytel i Jerzego Biedrawy. W czwartej rubryce wpisano informację o
dyspensie. Para pobrała się w 1771 roku. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie.
Nie tylko Trzycież
Prawdopodobnie od Pytelów z Trzycieża wywodzi się linia Pytelów z morawskiej miejscowości Frydlant, leżącej niedaleko granicy Księstwa Cieszyńskiego. W 1779 roku świadkiem na ślubie Zuzanny Pytel z Trzycieża był Jerzy Pytel, wójt Frydlantu.Bez dokładniejszego przejrzenia ksiąg metrykalnych trudno stwierdzić, czy z Pytelami z Trzycieża byli spokrewnieni Pytelowie z Rychwałdu (odnotowani w metrykach z XIX wieku) i Pytelowie z Cieszyna (Jan Pytel, właściciel realności w Cieszynie, w 1896 roku pojawia się na liście członków Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek w Cieszynie).
Skąd ten ród?
Nazwisko Pytel jest charakterystyczne dla województw śląskiego i małopolskiego. W Republice Czeskiej nazwiska Pytel i Pitel są dość rzadkie, należy w nich upatrywać potomków „polskich” (tzn. mówiących po polsku) Pytelów. Bez badań z zakresu genealogii genetycznej trudno będzie rozstrzygnąć, czy Pytelowie „śląscy” i „małopolscy” mieli wspólnych przodków. W obecnej sytuacji można wysunąć tylko dwie hipotezy. Albo Pytelowie mieszkają na Śląsku Cieszyńskim od powstania nazwiska, czyli najpóźniej od XVI wieku, albo protoplasta „cieszyńskiej” (w znaczeniu Księstwa Cieszyńskiego) linii rodu przybył tutaj z innej części Śląska albo z Małopolski najpóźniej w połowie XVII wieku. Niewykluczone, że z pomocą w tym zakresie może przyjść tradycja rodzinna.
Nazwisko Pytel jest charakterystyczne dla województw śląskiego i małopolskiego. W Republice Czeskiej nazwiska Pytel i Pitel są dość rzadkie, należy w nich upatrywać potomków „polskich” (tzn. mówiących po polsku) Pytelów. Bez badań z zakresu genealogii genetycznej trudno będzie rozstrzygnąć, czy Pytelowie „śląscy” i „małopolscy” mieli wspólnych przodków. W obecnej sytuacji można wysunąć tylko dwie hipotezy. Albo Pytelowie mieszkają na Śląsku Cieszyńskim od powstania nazwiska, czyli najpóźniej od XVI wieku, albo protoplasta „cieszyńskiej” (w znaczeniu Księstwa Cieszyńskiego) linii rodu przybył tutaj z innej części Śląska albo z Małopolski najpóźniej w połowie XVII wieku. Niewykluczone, że z pomocą w tym zakresie może przyjść tradycja rodzinna.
Nauczyciel z Błędowic Dolnych i Mostów koło Jabłonkowa
Raczej bliższe związki rodzinne nie łączyły z powyżej opisami osobami Karola Pytela (1883-1951), nauczyciela. Urodził się on w Galicji, a w czasach austriackich pracował w szkołach w Błędowicach Dolnych i Mostach koło Jabłonkowa. Aktywnie działał w Polskim Towarzystwie Pedagogicznym: w 1907 roku wybrano go sekretarzem kółka w Cierlicku, później w 1912 roku był sekretarzem kółka w Nawsiu. W 1918 roku został mianowany kierownikiem szkoły w Kisielowie, gdzie pracował też w okresie międzywojennym. Zmarł w 1951 roku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Czechowicach-Dziedzicach.
