sobota, 4 maja 2024
Imieniny: PL: Floriana, Michała, Moniki| CZ: Květoslav
_-_transp.png){kind=spacer}
/ 
70 lat temu zmarł Julian Tuwim. Jego ostatnie słowa to: Ze względów oszczędnościowych polecam zgasić światłość wiekuistą | 27.12.2023
70 lat temu – 27 grudnia 1953 roku – zmarł w
Zakopanem Julian Tuwim. Ostatniego
dnia życia na kawiarnianej serwetce poeta zapisał swoje ostatnie zdanie: „Ze
względów oszczędnościowych polecam zgasić światłość wiekuistą...”.
Ten tekst przeczytasz za 3 min. 15 s
Julian Tuwim przed księgarnią. Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe
Sylwestra 1953
roku Tuwim miał
spędzić w Zakopanem z Ludwikiem Morstinem i jego żoną. Jak pisze Mariusz
Urbanek w książce „Tuwim. Wylękniony bluźnierca” (Iskry, 2013), poeta
miał przeczucie, że nadchodzący rok 1954 będzie dla niego szczęśliwy. Na
początku grudnia poeta wziął udział w pogrzebie Konstantego Ildefonsa
Gałczyńskiego. Tuwim boleśnie przeżył śmierć młodszego kolegi,
z którym niemal całe życie przyjaźnił się i spierał. Na pogrzebie płakał,
zerwał na pamiątkę listek z wieńca, potem napisał wiersz „Hołdy”, ostatni w
życiu, poświęcony właśnie Gałczyńskiemu.
Po śmierci Gałczyńskiego Tuwim był w depresji, skarżył się na serce, ale lekarz, który go zbadał, nie dostrzegł nic groźnego. 17 grudnia poeta wraz z żoną wyjechali do Zakopanego, gdzie czekali już na nich przyjaciele, m.in. Seweryn Polak i Jan Marcin Szancer. Przedpołudnia spędzali tak jak Tuwim lubił, przy „tycim” kieliszku wódki w „Jędrusiu” albo „Kmicicu”, rozmawiali o literaturze i tłumaczeniach. Tuwim nie dawał się namówić na żadne dłuższe spacery. Gdy raz żonie udało się go wyciągnąć do Doliny Kościeliskiej, wyszedł na chwilę z samochodu, rozejrzał się i zarządził odwrót. – Tylko z okna knajpy cenię widoki – miał powiedzieć.
Wigilię spędzili w pensjonacie, gdzie Tuwim wypatrywał pierwszej gwiazdki, dzielił się ze wszystkimi opłatkiem. – Bo chociaż jestem Żyd, jestem przecież Polak – miał powiedzieć. W pierwszy dzień świąt z przyjaciółmi zrobili ognisko, słuchali w pensjonacie operowych arii. Tuwim zastanawiał się nad właściwym słowem przekładu słowa „buria” w "Wieczorze zimowym" Puszkina – czy lepiej będzie przetłumaczyć to jako „burza”, czy raczej „zamieć”. W Zakopanem czuło się, że nadchodzi halny.
27 grudnia ciepły wiatr stopił śnieg, a Tuwim skarżył się na chandrę. Przedpołudnie spędził m.in. z Szancerem w jednej z zakopiańskich knajp. To wtedy napisał na serwetce zdanie, jak się okazało – ostatnie zapisane przez niego słowa: „Ze względów oszczędnościowych polecam zgasić światłość wiekuistą…”. Wypił więcej niż zazwyczaj – kilka dużych kieliszków wódki, prosił kolegów, żeby nie mówili o tym jego żonie. Stefania Tuwim i tak zauważyła, że wypił więcej niż miał zwyczaj pić – poeta sprawiał wrażenie rozdrażnionego, poruszał się niepewnym krokiem. Stefania odwiozła go do pensjonatu „Halama”, położyła do łóżka, wydawało się, że wszystko wraca do normy.Około godziny trzeciej Eugeniusz Żytomirski, który także mieszkał w „Halamie”, usłyszał wołanie Stefanii Tuwim o ratunek. Wezwano pogotowie, które przyjechało już po kilku minutach, od razu zjawiła się też lekarza z sąsiedniego pensjonatu. Nic to nie dało. Tuwim zmarł na wylew krwi do mózgu. – Około godziny wpół do czwartej stałem przy łóżku poety i patrzyłem na zaskoczoną przez śmierć, tragiczną twarz – wspominał Seweryn Pollak.
Po śmierci Gałczyńskiego Tuwim był w depresji, skarżył się na serce, ale lekarz, który go zbadał, nie dostrzegł nic groźnego. 17 grudnia poeta wraz z żoną wyjechali do Zakopanego, gdzie czekali już na nich przyjaciele, m.in. Seweryn Polak i Jan Marcin Szancer. Przedpołudnia spędzali tak jak Tuwim lubił, przy „tycim” kieliszku wódki w „Jędrusiu” albo „Kmicicu”, rozmawiali o literaturze i tłumaczeniach. Tuwim nie dawał się namówić na żadne dłuższe spacery. Gdy raz żonie udało się go wyciągnąć do Doliny Kościeliskiej, wyszedł na chwilę z samochodu, rozejrzał się i zarządził odwrót. – Tylko z okna knajpy cenię widoki – miał powiedzieć.
Wigilię spędzili w pensjonacie, gdzie Tuwim wypatrywał pierwszej gwiazdki, dzielił się ze wszystkimi opłatkiem. – Bo chociaż jestem Żyd, jestem przecież Polak – miał powiedzieć. W pierwszy dzień świąt z przyjaciółmi zrobili ognisko, słuchali w pensjonacie operowych arii. Tuwim zastanawiał się nad właściwym słowem przekładu słowa „buria” w "Wieczorze zimowym" Puszkina – czy lepiej będzie przetłumaczyć to jako „burza”, czy raczej „zamieć”. W Zakopanem czuło się, że nadchodzi halny.
27 grudnia ciepły wiatr stopił śnieg, a Tuwim skarżył się na chandrę. Przedpołudnie spędził m.in. z Szancerem w jednej z zakopiańskich knajp. To wtedy napisał na serwetce zdanie, jak się okazało – ostatnie zapisane przez niego słowa: „Ze względów oszczędnościowych polecam zgasić światłość wiekuistą…”. Wypił więcej niż zazwyczaj – kilka dużych kieliszków wódki, prosił kolegów, żeby nie mówili o tym jego żonie. Stefania Tuwim i tak zauważyła, że wypił więcej niż miał zwyczaj pić – poeta sprawiał wrażenie rozdrażnionego, poruszał się niepewnym krokiem. Stefania odwiozła go do pensjonatu „Halama”, położyła do łóżka, wydawało się, że wszystko wraca do normy.Około godziny trzeciej Eugeniusz Żytomirski, który także mieszkał w „Halamie”, usłyszał wołanie Stefanii Tuwim o ratunek. Wezwano pogotowie, które przyjechało już po kilku minutach, od razu zjawiła się też lekarza z sąsiedniego pensjonatu. Nic to nie dało. Tuwim zmarł na wylew krwi do mózgu. – Około godziny wpół do czwartej stałem przy łóżku poety i patrzyłem na zaskoczoną przez śmierć, tragiczną twarz – wspominał Seweryn Pollak.
