Zacznijmy od serialu „Forst”, który od kilkunastu dni dzieli i rządzi na platformie Netflix, nie tylko zresztą w Polsce. W pierwszym odcinku pojawia się pan wraz z innymi muzykantami z Podhala. Obrazek trwa niecałą minutę. Czy to aby nie za mało, jak na sześć odcinków serialu, którego akcja rozgrywa się w całości w Tatrach?
– Z jednej strony na pewno chciałoby się więcej, ale z drugiej cieszę się – i to było dla mnie najważniejsze – że nie mieliśmy w tym przypadku do czynienia z karykaturą góralszczyzny, zarówno jeżeli chodzi o muzykę i ubiór, jak i szeroko rozumianą obyczajowość. Zawsze, kiedy otrzymuję podobne propozycje, na przykład żeby pomuzykować w filmie albo zagrać epizodyczną rolę, najważniejsze dla mnie jest to, aby góralszczyzna została pokazana prawdziwie. Taka jaka jest. Nie muszą być same pozytywy, ale ważne, żeby nie było przekłamań. Gwoli wyjaśnienia, w „Forście” nie wystąpiły Trebunie-Tutki, ale moja kapela tradycyjna, czyli Muzyka Krzysztofa Trebuni-Tutki. Miało być takie granie w karczmach, które jest pielęgnowane do dziś. Atutem i niespodzianką dla nas było to, że zagraliśmy z Jankiem Młynarskim. Wyszło z tego takie trochę spontaniczne jam session, jakie odbywały się w Zakopanem już w okresie międzywojennym. Wtedy w restauracjach grały kapele góralskie, ale także dancingowe. Czasami się spontanicznie łączyły.



Rozumiem, że gdyby otrzymał pan propozycję od organizatorów Sylwestra w Zakopanem, to by pan odmówił? Przecież tam kicz i tandeta wylewają się z każdego kąta…
– Kilka lat temu otrzymałem propozycję prowadzenia tej imprezy. Odmówiłem i cieszę się, że podjąłem taką decyzję. Pewnie gdybym się zdecydował, to w ślad za tym poszłyby zaproszenia do grania, ale nie chciałem tego, bo wiedziałem z góry, że jest to skazane na niepowodzenie. Podejście organizatorów było skrajnie komercyjne. A kiedy dowiedziałem się, że wystąpią zespoły disco polo, czyli prezentujące muzykę najniższych lotów, to było dla mnie jasne, że będzie to – jak pan powiedział – kicz i żenada. 

Wspomniał pan o komercji. Czy muzyka góralska jest z założenia czymś niekomercyjnym?
– Nie, a komercja wcale nie musi być zła. Samo zarabianie na muzyce jest wręcz pożądane – przecież chodzi o to, żeby muzycy mogli uprawiać swój zawód nie tylko jako pasję i hobby, ale też na tym zarabiali. Jednak dla muzyków wywodzących się z nurtu etnicznego, takich jak ja, jest to o tyle trudne, że mamy do czynienia z nieuczciwą konkurencją – z jednej strony jest to skrajnie komercyjna muzyka pop najniższych lotów, która jest grana często z playbacku, po kosztach, nagrywana w sposób oszukańczy (zdarzają się przypadki, że jedni nagrywają playback, a inni występują), z drugiej strony decydenci, czyli ludzie organizujący takie koncerty, przeważnie nie rozumieją, na czym polega wartość muzyki tradycyjnej albo inspirowanej tradycją. Mimo tego wszystkiego ja się nie załamuję i od 30 lat konsekwentnie robię to, co robię i co kocham.

O początkach muzykowania mówił pan wielokrotnie. Mnie bardzo ujęło to, co pan powiedział w jednym z podcastów o tym, jak ważne było to, że pan osłuchiwał się z tradycyjną muzyką jeszcze mieszkając w brzuchu swojej mamy. Czy pan urodził się ze skrzypcami czy innym instrumentem?
– Można tak powiedzieć (śmiech). Miałem szczęście urodzić się w rodzinie muzykującej, gdzie prawie wszyscy mężczyźni grali. Ale przede wszystkim grał mój ojciec Władysław, który był – nie waham się tego powiedzieć – jednym z najwybitniejszych muzyków góralskich w historii. Był artystą totalnym – absolwentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie; malarzem, projektantem tkanin, witraży. W przerwach między malowaniem ściągał instrumenty ze ściany – skrzypce, kozę podhalańską czy fujarki – i grał melodie, które usłyszał od swoich mistrzów: Bronisławy Koniecznej-Dziadońki, Stanisława Nędzy-Chotarskiego, Karola Stocha-Waki i wielu innych muzykantów. I często mówił, niby do mnie, a właściwie sam do siebie, jak powinno się grać. I praktycznie nie ucząc mnie, jak trzymać skrzypce, przekładać palce sprawił, że nasiąkłem tym wszystkim i miałem tę muzykę w uszach…

Jest pan także instruktorem muzyki. Czy dziś górale też rodzą się ze skrzypcami?
– Ci, którzy mają muzykę w domach, to tak, ale jest ich niewielu. W przypadku większości dzieci, które przychodzą do mnie na zajęcia w Tatrzańskim Centrum Kultury „Jutrzenka” w Zakopanem, które prowadzę od 30 lat, nie widać, że są góralami. Mają korzenie góralskie, ale są tak daleko od tradycyjnej muzyki, że wszystkiego musimy się tak naprawdę uczyć od początku. Dobrze, jak z domu wynoszą gwarę, co jest rzadkie, bo to w końcu miasto Zakopane i okolice, ale to nie jest to samo, co 50 lat temu, kiedy sam słuchałem pierwszych swoich nutek w rodzinnym domu. Dominują media społecznościowe, do tego komputer i telewizor; to jest tylko bierne słuchanie muzyki. By ułatwić uczniom samodzielne ćwiczenie muzyki góralskiej, napisałem podręcznik do nauki gry na skrzypcach i basach z autorskim zapisem palcowym i nutowym „Muzyka Skalnego Podhala”, wydany przez Polskie Wydawnictwo Muzyczne, którego integralną częścią są wzorcowe nagrania.



Chce pan przez to powiedzieć, że dzieci tych dzieci, które dziś do pana przychodzą, to już będzie zupełnie inne muzyczne pokolenie?
– Wszystko zmierza w takim kierunku, że będzie coraz trudniej. Ale też na tym polega moja praca, która ma być nie tylko uczeniem muzyki góralskiej, ale również uświadamianiem wszystkim – zarówno rodzicom, jak i ich pociechom, że muzyka to jest bardzo pożyteczna zabawa. Ale jednocześnie nie jest to taka sama rozrywka, jak na przykład słuchanie pseudogóralskich nagrań disco polo, które zniekształcają nasze pojęcie o góralszczyźnie i psują nasz słuch. Dlatego, kiedy moje dzieci były malutkie, starałem się, żeby słuchały dobrej muzyki. Chciałem, żeby od najmłodszych lat nasiąkały muzyką tradycyjną i poważną. A jeżeli muzyką rozrywkową, to najwyższych lotów.

Przygotowując się do wywiadu znalazłem na strychu waszą płytę nagraną wspólnie z Twinkle Brothers. Czy strych nie jest tutaj słowem kluczem? Dziś wszystko jest w sieci, Trebunie-Tutki zresztą też, choćby w serwisie Spotify…
– Pojawienie się internetu sprawiło, że wybór muzyki jest nieporównywalnie większy od tego, z czym mieliśmy do czynienia wcześniej. Ale to rodzi inny problem – jak w tym bigosie wybrać naprawdę wartościową muzykę. Dlatego nie boję się powiedzieć, że dostępność muzyki na YouTubie czy Spotifay ogołociła ją trochę z magii. Medal ma jednak dwie strony. Dzięki dostępności social mediów można być w stałym kontakcie z fanami. Dla nas było to szczególnie ważne, kiedy zostaliśmy zablokowani przez telewizję publiczną. W publicznym radiu pojawialiśmy się sporadycznie, nie wspominając o stacjach komercyjnych, które wychodziły z założenia, że nurt muzyki etnicznej, folkowej, inspirowanej tradycją jest niszowy, nieatrakcyjny, z czym oczywiście się nie zgadzam. Wystarczy spojrzeć na festiwale muzyki folkowej, world music.