Spektakl, na który BAJKA chciałaby tym razem zaprosić widzów, jest wyjątkowy w swojej koncepcji. "Poruszamy się w sferze eksperymentów i sztuki wizualnej. Bawimy się kolorami, kształtami, materią, to one nas prowadzą, stają się naszymi lalkami i budują interakcje. Pozwalamy światom wyłaniać się i zamanifestować. Brzmi to jak filozofia i nauka daleka od świata dzieci, a jednak jest zupełnie odwrotnie. Dajemy impuls wyobraźni, żeby mogła wystartować z pełną mocą" - zapowiadają artyści.

Codziennie po próbie spaceruję po obu miastach - Czeskim Cieszynie i Cieszynie. Na mapie.cz wybieram cel podróży, np. cmentarz, kościół, bunkier, most, a następnie najdłuższą trasę, aby tam dotrzeć. Zawsze mam ze sobą moją Praktikę MTL5, a w niej film, najczęściej wygasły. Tak więc z jednej strony zaskakują mnie miejsca tu i teraz, z drugiej zdjęcia z odwiedzanych miejsc, bo po wywołaniu wygasłego filmu nigdy nie wiadomo, jakie będą ich kolory.

Lubię miejsca na granicy. I to nie tylko na granicy państw, ale także kultur, poglądów, języka, emocji. Mieszanie się języka, co wiąże się również z tematem tożsamości. Te miasta, i w ogóle cały region, jakby czekały na przypisanie im określonej tożsamości. Odpowiada to dużej liczbie pustych domów, niejasnych krajobrazów miejskich, miejsc, które straciły swój pierwotny cel i nie zdecydowały się jeszcze na nowy, albo nikt kompetentny nie zdecydował o ich przeznaczeniu.

Kiedy byłem w gimnazjum, robiliśmy z kolegami różne widowiska w przestrzeni publicznej. Zdając po raz pierwszy na studia teatralne, nie miałem szczęścia. Studiując turystykę w Bańskiej Bystrzycy, przygotowywałem się więc do kolejnych egzaminów wstępnych na reżyserię w Bratysławie i Pradze. Po udanych rozmowach kwalifikacyjnych w obu szkołach, wybrałem praską filię teatru alternatywnego i lalkowego, która była mi bliższa swoją kolektywną atmosferą, otwartością i swobodą twórczą. To, co lubię w teatrze, to jego złożoność, wielowarstwowość, człowieczeństwo, dialog, dramat, efemeryczność…

Mówię po słowacku zarówno w KALD DAMU, jak i w domu z rodziną. Oczywiście, czuję jak coraz więcej słów z innych języków, inne melodie, inne intonacje przenikają do mojego słowackiego. Lubię pracować w różnych kontekstach kulturowych i językowych. W ostatnich latach kilkakrotnie gościłem w Teatrze im. A. Duchnowicza w Preszowie, który jest jedynym rusińskim teatrem zawodowym, czyli takim, którego celem jest rozwój życia kulturalnego mniejszości etnicznej Rusinów mieszkających na Słowacji. Kilka lat temu wyreżyserowałem spektakl dyplomowy studentów Wydziału Lalkarskiego HMDK w Stuttgarcie, gdzie klasę aktorską stanowili studenci z Niemiec, Francji, Kolumbii i Izraela, a językiem przedstawienia był niemiecki. Również w KALD DAMU w programie Directing of Devised and Object Theatre English pracuję ze studentami z całego świata, tam językiem komunikacji jest angielski. To właśnie mnie interesuje - ciągły dialog i tworzenie, niezależnie od języka, stałego miejsca zamieszkania czy rodzinnego miasta.

 

 

Pod względem struktury jest fragmentaryczny, rozczłonkowany, ale z drugiej strony jest zrównoważony przez spokojną i pogłębioną analizę eksplorowanych zjawisk światła, kolorów i materiałów. Figuratywny teatr lalek zostaje w tym przypadku zastąpiony teatrem przedmiotu, czy teatrem materiałów, a także widowiskiem wizualnym. Aktorzy badają nowe materiały i odkrywają ich potencjał do animacji i manipulacji.

My wchodzimy w interakcje z kolorami. Prezentujemy kolory w ich czystości, następnie mieszamy je, stawiamy w relacjach ze sobą, konfrontujemy kolory z wykonawcą, badamy interakcję materiałów o różnych fakturach i kolorach itp. 

Pewnie. Bo ktoś będzie działał czy występował, a ktoś inny będzie się przyglądał i może czasem zastanawiał. To spektakl zrobiony dla teatru z myślą o powtórnych przedstawieniach, nawet jeśli żadne powtórne przedstawienie nie będzie takie samo, bo materiały wybrane do tego spektaklu ciągle zaskakują aktorów i niewątpliwie będą nadal zaskakiwać. Postrzegam publiczność jako kluczowego partnera w kompletności i ogólnym znaczeniu produkcji teatralnej. Teatr bez publiczności nie ma sensu. Lubię teatr na żywo, niezależnie od gatunku, formy czy tematu.

Wyobraźmy sobie, że do gry wzięliśmy jeszcze inne materiały, przedmioty, technologie itp. Każda repryza może być zupełnie inna...

... figlarność, kreatywność i wrażliwość aktorów czy wykonawców, w naszym przypadku jeszcze bardziej animatorów czy nawet laborantów - to jest kluczowe. Zadaniem reżysera i autorów koncepcji wizualnej jest w tym przypadku zaoferowanie aktorom pola możliwości do gry i przedstawienie im kilku możliwych podejść do pracy z oferowanym materiałem materialnym i tematycznym. Reszta pracy w procesie prób, ale także, a nawet przede wszystkim, podczas gry aktorskiej należy do nich.

To, co mnie interesuje w teatrze, to moment narodzin dźwięku, ruchu, gestu, słowa, idei, obrazu, innymi słowy życia w dowolnym kształcie, formie, ale koniecznie tu i teraz. Eksperyment sceniczny postrzegam jako ciągłą praktyczną sceniczną weryfikację funkcjonalności i zasadności doświadczonych i nowych metod scenicznej komunikacji, wizualizacji i demonstracji. Zawsze zaczynamy od zera, od czystego konta. 

 

Tworzenie dla aktorów, ale także dla widzów, jasno i precyzyjnie określonej przestrzeni percepcyjnej, w obrębie której obie grupy mogą swobodnie poruszać się fizycznie, psychicznie i emocjonalnie.

...i źródło inspiracji. Kluczem jest widz i wrażenie, z jakim wychodzi z teatru. I jego zainteresowanie i chęć ponownego przyjścia do teatru i przeżywania tego eksperymentu wciąż na nowo, bo nigdy nie będzie dokładnie taki sam.

W tej chwili Barwy mają 5 części: Big Bang, Pierwotniaki, Gąsienice, RGB Trenażer, Bingo - automat do gry. Wiele może się jeszcze zmienić. 

Jana Brejchę i Mikoláša Zikę spotkałem po raz pierwszy w KALD DAMU podczas ich studiów scenograficznych. Ten dwuosobowy kolektyw przyciągnął mnie swoim specyficznym podejściem do przedmiotów i materiałów, a także oryginalnym językiem wizualnym, estetyką low-tech oraz wykorzystaniem wszelkiego rodzaju teatralnych i nieteatralnych gadżetów, którymi się otaczali i które konsekwentnie poddawali recyklingowi. Fascynowały mnie wszystkie skomplikowane mechanizmy i samonapędzające się instalacje, które tworzyli. Nasze rozmowy zaowocowały współpracą w Teatrze Lampion w Kladnie, w Teatrze Zachodnioczeskim w Chebie i Teatrze Lalek w Koszycach. Podczas covid-19 pracowaliśmy nad ich oryginalnym spektaklem wizualnym CERN.

Kolory, jak i książki dla dzieci o kolorach, przeznaczone są dla dzieci od 3 roku życia. Wierzę jednak, że dzięki kształtowi scenicznemu i stylowi wizualnemu produkcja będzie w stanie przyciągnąć także uczniów pierwszego stopnia szkoły podstawowej i rodziców.

 

Rozmawiała: Lena Pešák

 

***

Absolwent reżyserii i dramaturgii na Wydziale Teatru Alternatywnego i Lalkowego DAMU w Pradze, łączący w swojej pracy zasady dramatu, lalkarstwa i teatru fizycznego, wystawił ponad czterdzieści spektakli w teatrach czeskich, polskich i słowackich. Jest pedagogiem i kierownikiem wydziału ALD DAMU.