– To bardzo mało znany fakt – wyjaśnia autor wystawy, kierownik Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków Marian Steffek, który sam mógł się poczuć odkrywcą. – Życiorys cieszyńskiego podróżnika jest bardzo mało znany, ale udało się ustalić kilka faktów.

Wacław Jan Lehmann urodził się 23 września 1827 roku w Cieszynie jako syn powroźnika i właściciela kamienicy na Saskiej Kępie 9 (dzisiejszy Czeski Cieszyn) – Wacława Lehmanna i jego żony Agnieszki. Nie wiadomo, jak znalazł się na okręcie „Novara”, na którym szkolono oficerów Cesarsko-Królewskiej Marynarki Wojennej, wiemy jednak, że został maszynistą obsługującym  pompy okrętowe. 

Inicjatorem i mecenasem prawie 2,5-letniej wyprawy, która rozpoczęła się w porcie w Trieście 30 kwietnia 1857, był brat cesarza Franciszka Józefa arcyksiążę Ferdynand Maksymilian. Na statku płynęło prawie 400 osób, a podróż miała oficjalnie charakter naukowy. – Chodziło jednak także o wzmocnienie prestiżu monarchii habsburskiej jako mocarstwa morskiego i zawarcie nowych umów handlowych – dodaje Steffek.  

Trasa podróży jest imponująca. Zwierzając wystawę, można palcem po mapie, zatrzymać się w każdym zbadanym przez załogę „Novary” miejscu. Jest więc Gibraltar, Madera na Oceanie Atlantyckim, Rio de Janeiro, Kapsztad, Wyspy Świętego Pawła i Amsterdam na Oceanie Indyjskim. Odwiedzimy również Cejlon, Nikobary na Oceanie Indyjskim, Singapur, Dżakartę, Manilę, Hongkong, Szanghaj, Sydney, czy największe miasto Nowej Zelandii, czyli Auckland. Przycumujemy w końcu do nabrzeża wulkanicznego Tahiti na Oceanie Spokojnym i zwiedzimy miasto Valparaíso u podnóża Andów w Chile. 

 

Na wystawie prezentowane są mapy, katalogi zwierząt opisanych przez naukowców w egzotycznych miejscach, rysunki i obrazy oraz artykuły z „Gwiazdki Cieszyńskiej”. – Na temat tej wyprawy wydano kilkanaście różnych woluminów opracowanych przez naukowców biorących w niej udział, zaś sam Lehmann wysyłał do rodziny listy z podróży – mówi autor ekspozycji. Wiadomość o korespondencji cieszyńskiego marynarza dotarła do Pawła Stalmacha, który zaczął je publikować na łamach redagowanej przez siebie „Gwiazdki Cieszyńskiej”. „Listy z okrętu Nowary” ukazywały się w tym piśmie cyklicznie od 26 września 1857 do 30 lipca 1859 roku.  

Po powrocie z dalekich wojaży Lehmann służył jeszcze w austriackiej marynarce wojennej a kiedy już na dobre zszedł z pokładu na emeryturę bawił mieszkańców Cieszyna opowieściami o egzotycznych krajach, które odwiedził. Zmarł 23 stycznia 1890 roku w wieku 63 lat. 

Wystawę pt. „Wacław Jan Lehmann. Z Cieszyna w podróż dookoła świata” można odwiedzać od wtorku do piątku w godz. od 8. do 15. w siedzibie kongresu do 15 marca.