wtorek, 6 maja 2025
Imieniny: PL: Beniny, Filipa, Judyty| CZ: Radoslav
Glos Live
/
Nahoru

Cieszyńskie rody: Skurzokowie | 05.05.2025

Skurzokowie od wieków mieszkają w miejscowościach należących do dawnej parafii jabłonkowskiej.

Ten tekst przeczytasz za 4 min. 45 s
Metryka ślubu Jerzego Skurzoka i Marii Kohut. Para pobrała się w 1750 roku. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie

Językoznawca Jaroslav Lipowski skrupulatnie wynotował Skurzoków, którzy pojawiają się w najstarszej księdze metrykalnej parafii jabłonkowskiej, obejmującej wpisy z lat 1671–1711. Z jego opracowania wynika, że Skurzokowie mieszkali w Istebnej i w Bukowcu. Biorąc pod uwagę, że istebniańscy Skurzokowie są znacznie liczniejsi od bukowieckich, można przypuszczać, że któryś ze Skurzoków z Istebnej przeniósł się do Bukowca.

Metryka ślubu Marcina Skurzoka i Marii Bojko. Para pobrała się w 1749 roku. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie

Obok „linii istebniańskiej” i „linii bukowieckiej starszej”, których historia sięga co najmniej XVII wieku, była też „linia bukowiecka młodsza”. Jej protoplastą był Marcin Skurzok, określony w jabłonkowskich metrykach jako „Polonus”. Pochodził z Kamesznicy (obecnie wieś na terenie powiatu żywieckiego). 2 listopada 1749 roku poślubił Marię Bojko z Bukowca

Linia z Istebnej
Chcąc prześledzić genealogię głównej linii Skurzoków z Istebnej należy dokładnie sprawdzić metryki parafii rzymskokatolickich w Jabłonkowie (do 1784 roku; są dostępne online) i w Istebnej (od 1785 roku; w znacznej części zindeksowane w serwisie internetowym Geneteka). A oto, co można znaleźć w innych źródłach. W urbarzu (spisie powinności) z 1722 roku wśród właścicieli gruntów w Istebnej pojawia się Jan Skurzok.
O gruncie Skurzoków w Istebnej nr 50 pisała swego czasu dr Barbara Poloczkowa.

Skąd to nazwisko?
Nazwisko Skurzok jest śląskim (w zasadzie to cieszyńskim) wariantem nazwiska Skórzak. Według bazy Nazwiska w Polsce, prowadzonej przez Instytut Języka Polskiego PAN, nazwisko Skórzak pochodzi albo od słowa „skórzak” (gatunek grzyba), albo od słowa „skórzaki” (spodnie skórzane), albo od nazwy osobowej Skóra. Jednak w „Gwiazdce Cieszyńskiej” z 1895 roku pojawia się inna etymologia, urzekająca swoją lapidarnością: „skurzok” znaczy chudy koń. 

W 1850 roku nabył go od ojca Michał Skurzok, ale rodziciel zabezpieczył swoją pozycję, nakładając na syna rozmaite zobowiązania. „Najdotkliwszym warunkiem, jaki w tym wypadku ojciec postawił synowi, było zatrzymanie dla siebie własności narzędzi i budynków gospodarczych (chlewa i stodoły), a odstąpienie synowi jedynie ziemi i budynku mieszkalnego. Chodziło zapewne o gospodarcze uzależnienie syna od siebie, o konieczność uzyskiwania przez niego każdorazowej zgody ojca na używanie narzędzi i pomieszczeń  („Głos Ziemi Cieszyńskiej”, 1969, nr 32).

»I ten lubi czytać…«
Światłym rolnikiem był Jan Skurzok (ur. 1860), właściciel gruntu w Istebnej nr 160, członek Towarzystwa Rolniczego Księstwa Cieszyńskiego, żonaty z Marią Zowadą (Zawadą). Tak pisała o nim redaktorka Maria Wysłouchowa na łamach czasopisma „Zorza”: „I ten lubi czytać, pielęgnuje pszczoły, zbiera owoce ze starannie utrzymanego sadu i mądrze chowa drobne dziatki. Nie zapamiętać, nie porachować, ileśmy to razy jeździli z przyjacielem Skurzokiem po górach i dolinach śląskich siwym jego konikiem! A czas się nam nie dłużył, owszem, nigdy nie zdążyliśmy powiedzieć wszystkiego, co trzeba było. Żywy, lotny umysł Skurzoka chciałby wszystko ogarnąć, wszystko wiedzieć. Mówimy więc o gwiazdach olbrzymich, co świecą na niebie, i drobnych czcionkach, którymi gazety się drukują, o dawnych czasach i o dniu dzisiejszym, o historii w księgach zapisanej i o ślicznych bajkach, czyli kronikach – jak tu powiadają – które żyją jeno w pamięci ludu”.

Cenny spis

W 1906 roku na liście członków Związku Śląskich Katolików pojawia się Jan Skurzok z Końskiej. Nie jest to typowe nazwisko dla Końskiej, więc można podejrzeć, że ów Jan albo jego przodkowie pochodzili z Istebnej, Bukowca albo najbliższych okolic.
Cennym źródłem genealogicznym pozostaje czechosłowacki spis powszechny z 1921 roku, z którego dowiadujemy się m.in., że w tym czasie w Trzycieżu mieszkała Anna Skurzok, urodzona w 1901 roku w Istebnej.

Skąd ten ród?
Skurzokowie w Bukowcu mieszkali od połowy XVII wieku. Zapewne ich korzeni należy szukać na Żywiecczyźnie, z tym, że w tamtym regionie przedstawiciele rodu używali nazwiska w wersji Skórzak. 


W tym samym spisie między mieszkańcami Karwiny można odnaleźć Tomasza Skurzoka, urodzonego w 1876 roku w Istebnej, zatrudnionego jako maszynistę w szybie Hoheneggera. Jego żoną była Adela (ur. 1875 w Istebnej), a ich synami Karol (ur. 1902 w Puńcowie) i Rudolf (ur. 1904 w Karwinie).