Jak podkreślają autorzy, najnowsza publikacja jest niejako „ponadprogramową”. Pierwotna wersja projektu realizowanego w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego przewidywała bowiem przygotowanie trzech tomów „Leksykonu”. Zgromadzony materiał przekroczył jednak zaplanowane ramy.

„Pozostał materiał, który warto przybliżyć czytelnikowi, a przede wszystkim chcemy dać satysfakcje tym mieszkańcom Zaolzia, których czasami całe rodziny zaangażowane były w polską działalność narodową w czasach, gdy obszar, na którym działali, był pod obcym panowaniem” – piszą w wstępie prof. Zenon Jasiński i dr Bogdan Cimała.

Rodzaje haseł i prezentacja haseł biograficznych w czwartym tomie „Leksykonu” nie zmieniły się. Autorzy starają się jednak prezentować w nim także najciekawsze ich zdaniem pozycje wydawnicze poświęcone środowiskom polskim. Sporo miejsca poświęcili ponadto procesowi kształcenia.

„Analizowane były programy nauczania przedmiotów humanistycznych, gdyż to one są źródłem naszej wiedzy o współpracy z sąsiadami. Biorąc pod uwagę skomplikowane stosunki w przeszłości, funkcjonowanie wielu stereotypów, mocno upraszczających całokształt wzajemnych relacji, są to zagadnienia bardzo ważne, zwłaszcza w regionach przygranicznych” – piszą naukowcy, którzy we wstępie do swej pracy przypominają również, że „historię historycy już rozliczyli. Stąd też kolejnym etapem powinno być przybliżenie stanowisk. Sądzimy, iż nasz materiał będzie w tym złożonym procesie pomocny”.