Do zgłębienia tego tematu skłoniła mnie niedawna rozmowa z koleżanką z Katowic. – U nas nie ma czegoś takiego – stwierdziła krótko, po czym rozwinęła się rozmowa, że w Czechach, owszem, tradycja ta ma się dobrze i tableau maturalne wystawiane są zarówno w Pradze, jak i w Ostrawie czy Karwinie. No i że są też tableau tuż za granicą, w Cieszynie, przy ulicy Głębokiej.

Skąd się wzięły i czemu nie ma ich nad Wisłą, a są nad Wełtawą? Odpowiedzi na to pytanie postanowiłam poszukać w internecie. Z nikłym skutkiem. Pojęcia tableau maturalne nie zna Wikipedia ani w polskiej, ani w czeskiej wersji językowej, a informacje o ich genezie okazały się na tyle skromne, co niepewne. – Skąd wzięła się ta niepisana zasada i kto kiedy ją wprowadził, trudno dziś dociec. Najprawdopodobniej ma ona związek z czeską i słowacką emancypacją po 1918 roku, kiedy miejscowe placówki edukacyjne chciały „zabłysnąć” przed społeczeństwem. Do dziś przetrwała w każdym czeskim mieście, a także u naszych najbliższych sąsiadów, w Nitrze, Żylinie czy Preszowie – to jedyna wzmianka na ten temat, jaką udało mi się znaleźć. Dalsze poszukiwania zmusiły mnie jednak, by ją zweryfikować. Na stronie internetowej I Liceum Ogólnokształcącego im. A. Osuchowskiego w Cieszynie natknęłam się na skan tableau abiturientów z 1905 roku, a w Ośrodku Dokumentacyjnym Kongresu Polaków w RC znalazłam tableau ich o dwa lata starszych kolegów. Innym dowodem na to, że tradycja tableau maturalnych na Śląsku Cieszyńskim liczy grubo powyżej 100 lat, jest tableau Polskiego Seminarium Nauczycielskiego w Cieszynie z 1908 roku.

Nie udało mi się natomiast dotrzeć do tableau maturalnych z pierwszych lat istnienia Polskiego Gimnazjum Realnego im. Juliusza Słowackiego w Orłowej. Najstarsze, jakim dysponuje Ośrodek Dokumentacyjny, pochodzi z 1930 roku. – Być może zachowały się jeszcze gdzieś starsze tableau. My z dawniejszą datą mamy tylko tableau profesorów gimnazjum z 1925 roku – wyjaśnia historyk Ośrodka Dokumentacyjnego, Marian Steffek.

Więcej na temat tableau maturalnych znajdziecie w sobotnim drukowanym „Głosie Ludu”.