Poniedziałkowa uroczystość w Pradze przypadła w 54. rocznicę śmierci Ryszarda Siwca, księgowego z Przemyśla, który zmarł 12 września 1968 r. w wyniku poparzeń, jakich doznał w trakcie popełnionego cztery dni wcześniej samospalenia. Jego dramatyczny czyn był protestem przeciwko inwazji na Czechosłowację, w której udział brały wojska polskie.

Przy pomniku znajdującym się przy ul. Siwca przy gmachu Instytutu Badania Reżimów Totalitarnych w Pradze w poniedziałkowe przedpołudnie 12 września 2022 r. kwiaty złożyli m.in. prezes Instytutu Pamięci Narodowej Karol Nawrocki i Maciej Ruczaj, prezes Instytutu Polskiego w Pradze. Oficjalnie został też zaprezentowany mural „Usłyszcie mój krzyk” autorstwa Ondřeja Vyhnánka, który tworzy tło pomnika. Na muralu obok tytułowych słów znalazła się data 8.9.1968 oraz flagi czeska i polska.

–  Ryszard Siwiec zapisał, że nie ma ceny, której nie warto zapłacić za to, aby uwolnić świat od systemu komunistycznego. Zostawił nam pewien testament, tak jak Jan Palach i wszyscy inni, którzy płonęli dlatego, że nie mogli żyć w wolnym świecie – mówił prezes IPN Karol Nawrocki.

Právě jsme u pomníku ?? Ryszarda Siwiece, který se upálil na protest proti invazi vojsk Varšavské smlouvy do ČSR, uctili jeho památku! Zároveň jsme tamtéž v Siwiecově ulici u @ustr_crodhalili nový mural od Pavla Vyhnánka! ✌️
Za fin.podporu pro malbu děkujeme @ORLENUnipetrol! pic.twitter.com/dHsVc1xQ4R

— Polský institut v Praze (@PLInst_Praha) September 12, 2022

 

Prezes #IPN złożył kwiaty pod pomnikiem Ryszarda Siwca w Pradze ??, przy gmachu Instytutu Badania Reżimów Totalitarnych (położonym na ulicy nazwanej na cześć Polaka). ? 8 IX 1968 #Siwiec dokonał samospalenia w proteście przeciw inwazji Układu Warszawskiego na Czechosłowację. pic.twitter.com/8ZxJ0RzZ21

— Instytut Pamięci Narodowej (@ipngovpl) September 12, 2022

Ryszard Siwiec z wykształcenia był filozofem, podczas II wojny światowej należał do Armii Krajowej. Po je zakończeniu odmówił pracy w szkolnictwie, nie chcąc uczestniczyć w komunistycznej indoktrynacji młodzieży i podjął pracę jako księgowy. Miał pięcioro dzieci.

Przez lata pisał i powielał ulotki podpisując je „Jan Polak”. Agresja na Czechosłowację z udziałem wojsk polskich przekonała go, że należy wstrząsnąć sumieniem rodaków. Aktu dokonał samospalenia w czasie ogólnokrajowych dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w Warszawie w obecności przywódców Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dyplomatów i 100 tysięcy widzów.

Zanim oblał się rozpuszczalnikiem, rozrzucił w tłum ulotki z protestacyjnym apelem. Płonąc, krzyczał „Protestuję!” i nie pozwalał gasić płomieni. Zmarł po czterech dniach w Szpitalu Praskim w wyniku odniesionych oparzeń (ponad 85 proc. powierzchni ciała).

W 2001 prezydent Republiki Czeskiej, Václav Havel przyznał mu pośmiertnie order Tomáša Masaryka pierwszej klasy. 19 sierpnia 2003 roku Ryszard Siwiec został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.