Region - Głos - gloslive.cz

Cieszyńskie rody: Bestekurowie (Besztekurowie) | 22.08.2024

Prawdopodobnie pierwszym odnotowanym w zachowanych źródłach przedstawicielem rodu Bestekurów (Besztekurów) był Mateusz Bestekur, właściciel gruntu w Trzanowicach Dolnych, wymieniony w katastrze karolińskim z 1723 roku.

Ten tekst przeczytasz za 4 min. 60 s

Img Metryka ślubu Michała Bestekura i Marii Hubacz. Para pobrała się w 1779 roku. Źródło: Biblioteka i Archiwum im. B.R. Tschammera w Cieszynie. Fot. ARC

Metryka ślubu Michała Bestekura i Marii Hubacz. Para pobrała się w 1779 roku. Źródło: Biblioteka i Archiwum im. B.R. Tschammera w Cieszynie. Fot. ARC

Wśród przedstawicieli tego rodu można odnaleźć i katolików, i protestantów. Katoliczką była Barbara Bestekur, komornica (tj. osoba wynajmująca komorę, czyli izbę), która zmarła 31 marca 1793 roku w Trzanowicach Dolnych nr 11 w wieku 80 lat. Jednak większość Bestekurów była protestantami.

Metryka chrztu Jana Bestekura, urodzonego w 1794 roku w Trzanowicach. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie. Fot. ARC

W urbarzu (spisie powinności) sporządzonym dla Trzanowic Dolnych w 1770 roku pojawia się Andrzej „Pestekur”, właściciel gospodarstwa pod numerem 20, zapewne potomek Mateusza z katastru karolińskiego. Jego synami byli: Andrzej (młodszy) (ur. ok. 1756/1757), Michał (żonaty od 1779 r. z Marią Hubacz z Wielopola), Paweł (ur. ok. 1766), Jakub (ur. ok. 1766) i Jan (ur. 1776). Od Andrzeja (młodszego), Pawła i Jakuba wywodzą się trzy linie rodu Bestekurów, mieszkające w XIX wieku w Trzanowicach.

Pierwsza linia Bestekurów z Trzanowic
Andrzej (ur. ok. 1756/1757) był właścicielem gruntu w Trzanowicach Dolnych nr 20. Zmarł w 1827 roku. Żenił się dwukrotnie. Jego pierwszą żoną była poślubiona w 1786 roku Maria Myrta, drugą poślubiona w 1816 roku Maria Bieniek (Binek). Z pierwszego małżeństwa pochodzili Anna (ur. 1791), Jan (ur. 1795), Paweł (1801-1841) i Maria (ur. 1806), z drugiego Ewa (ur. 1819), Andrzej (ur. 1823, żonaty od 1851 r. z Anną Pindór z Grodziszcza) i Zuzanna (1826-1826).
Jan Bestekur (ur. 1795) figuruje w księgach metrykalnych jako właściciel gruntu w Trzanowicach Dolnych nr 21. Żonaty od 1816 roku z Ewą Brych, doczekał się z tego małżeństwa Jerzego (ur. 1817), Jana (1823-1836), kolejnego Jerzego (1828-1829) i Pawła (1837-1837).

Skąd to nazwisko?
W „Słowniku nazwisk mieszkańców południowego Śląska w XIX wieku” Izabela Łuc wywodzi pośrednio nazwisko „Besztekur” albo od słowa „besztać”, albo od imienia Sebastian. Nie jestem przekonany do takich etymologii. Samo brzmienie nazwiska wskazywałoby na tureckie pochodzenie, bowiem w języku tureckim istnieje słowo „bestekâr” (kompozytor). Może więc protoplasta rodu był muzykiem pochodzącym z imperium osmańskiego?

Druga linia Bestekurów z Trzanowic

Paweł (ur. ok. 1766) był właścicielem gruntu w Trzanowicach Dolnych nr 24, zmarł jednak w 1849 roku w Wielopolu. Żenił się trzykrotnie: w 1786 roku z Ewą Myrtą, w 1808 roku z wdową Marią Biedrawą z Trzycieża i w 1830 roku z Zuzanną Twardy z Wielopola. Z pierwszego małżeństwa pochodzili Maria (ur. 1788), Anna (1792-1792) i Jan (ur. 1794), z trzeciego Paweł (ur. 1839).

Jan Bestekur (ur. 1794) objął ojcowski grunt w Trzanowicach Dolnych nr 24. Między 1816 a 1820 roku został wójtem i pełnił tę funkcję do 1835 roku (zastąpił go Paweł Goch). Zmarł w 1848 roku. Katolicki proboszcz z Gnojnika jako przyczynę zgonu wpisał „Lungensucht”, co można tłumaczyć jako suchoty.
Był żonaty z Zuzanną Biedrawą z Wielopola; z tego małżeństwa pochodzili Jan (ur. 1823, żonaty z Marią Niemczyk), który odziedziczył rodzinny grunt, oraz Maria (ur. 1825), Anna (1828-1830), Paweł (1832-1853), Jerzy (ur. 1835) i Andrzej (ur. 1840).

Trzecia linia Bestekurów z Trzanowic
Jakub (ur. ok. 1766) był właścicielem gruntu chałupniczego w Trzanowicach Dolnych nr 33. Ożenił się w 1806 roku, mając według metryki ślubu 40 lat, czyli sporo, jak na pierwszy ślub w tamtych czasach. Jego wybranką była Zuzanna Cichy z Grodziszcza. Jakub zmarł w 1831 roku, jego żona cztery lata później. Z małżeństwa Jakuba i Zuzanny pochodziły bliźniaczki Maria i Anna (ur. 1806) oraz syn Jan (ur. 1811).

Skąd ten ród?
Nazwisko jest bardzo rzadkie, typowe dla dawnego Księstwa Cieszyńskiego. O ile turecka etymologia nazwiska jest trafna, być może Bestekurowie (Besztekurowie) wywodzili się z terenu imperium osmańskiego, które w XVI i XVII wieku znajdowało się stosunkowo blisko Księstwa Cieszyńskiego (obejmowało znaczny teren dzisiejszych Węgier).

»Handerlok«
W latach 80. XIX wieku w Kocobędzu mieszkał niejaki Bestekur (Besztekur), który – jak to ujęła redakcja „Zarania Śląskiego” – „był chodząca pocztą, wszystkich ludzi znał i mnóstwo opowiadał bajek i prawdziwych zdarzeń”. Ów Bestekur z pewnością wywodził się od trzanowickich Bestekurów. Był on bohaterem monologu ks. Jana Sznurowackiego (urodzonego w Gnojniku), zatytułowanego „Handerlok”, opublikowanego na łamach „Zarania Śląskiego” (1908 z. 1, s. 46-47).

Gdzie doczytać?
Bestekur – genealogia, http://przodkowiezcieszyna.blogspot.com/2021/03/bestekur-genealogia.html (materiały do genealogii rodu).

Michael Morys-Twarowski

Powrót do przeglądu