Cieszyńskie rody: Sporschillowie (Sporzilowie, Sporschilowie) | 23.05.2025
Obok rodów mieszkających od wieków na Śląsku Cieszyńskim pojawiają się
swoiste „genealogiczne meteory”, krótko związane z naszym regionem. Przykładem
może być familia Sporschillów.
Ten tekst przeczytasz za 3 min. 45 s
Metryka chrztu Amanda Sporschilla, urodzonego w 1795 roku we Frysztacie. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie
Od schyłku XVIII wieku na
teren Księstwa Cieszyńskiego trafiało relatywnie sporo urzędników pochodzących
z innych części monarchii Habsburgów. Jednym z nich był Piotr (Peter, Petr)
Sporschill, urodzony w 1770 roku w morawskiej miejscowości Dobromilice. Czasami
pojawiają się błędne informacje jakoby urodził się we wsi Dobřemilice na
południu Czech albo w Brnie.
Jego nazwisko brzmi dość
egzotyczne, ale nie zawsze tak było. W metryce chrztu figuruje jako Zborzil, a
zatem chodzi o czeskie/morawskie nazwisko Zbořil. Później jako dorosły człowiek
występował w źródłach jako Sporzil, potem jako Sporschil, wreszcie jako
Sporschill. Jest to przykład na to, jak germanizowali się urzędnicy w służbie
Habsburgów na przełomie XVIII i XIX wieku od czasu, kiedy cesarz Józef II
bardzo mocno postawił na obecność języka niemieckiego w szeroko rozumianej
sferze publicznej.
Skąd to nazwisko?
Nazwisko Sporschill pochodzi od
czeskiego/morawskiego nazwiskaZbořil (Zborzil).
Piotr Sporschill studiował w
Ołomuńcu. Od 1792 roku jako prawnik pracował w różnych majątkach na Śląsku
Austriackim, między innymi we Frysztacie. Od 1796 roku był syndykiem i radcą
magistrackim Cieszyna. W tym czasie uporządkował miejskie archiwum oraz opracował
obszerne zestawienie dat i faktów z dziejów Cieszyna i Śląska Cieszyńskiego,
obejmujące lata 810-1800. Korzystał z niego później burmistrz Alojzy Kaufmann,
tworzący swoją obszerną kronikę.
Piotr
Sporschill. Fot. Wikimedia Commons
Sporschill na Śląsku
Cieszyńskim spędził mniej więcej dekadę. W 1803 roku został syndykiem w Opawie,
a w 1825 roku radcą Sądu Apelacyjnego w Pradze. Od 1826 roku był burmistrzem
Pragi. Na tym stanowisku okazał się bardzo sprawnym administratorem.
Podniesiony do stanu szlacheckiego, zaczął się podpisywać „von Sporschill”.
Zmarł w 1838 roku. Przez całe życie udzielał się charytatywnie – w efekcie
majątek, który odziedziczyły jego dzieci, nie był zbyt wielki.
Żona i dzieci cieszyńskiego
radcy magistrackiego
Jeśli chodzi o życie rodzinne
Piotra Sporschilla, to 27 sierpnia 1794 roku poślubił Antonię Karolinę
Agnieszką Langforth (1772-1831), pochodzącą z Żor, leżących na ówczesnym
pruskim Śląsku. Z tego małżeństwa pochodzili: Amand Antoni Piotr (ur. 1795),
Edward Józef (ur. 1799), Antonia Filipina Jakobina (ur. 1800), Maria Karolina
Weronika (ur. 1803) i Anna Beata (ur. 1805). Najstarszy z rodzeństwa urodził
się we Frysztacie, najmłodsza w Opawie, pozostałe dzieci Sporschillów przyszły
na świat w Cieszynie.
Amand (ur. 1795) w 1827 roku
w Halbturn (obecnie w austriackim kraju związkowym Burgenland) ożenił się z
Teresą (Theresia) Karner. Mieszkali później w miejscowości Nikolčice.
Skąd ten ród?
Sporschillowie pochodzili z
Moraw.
Jeden z ich synów, podobnie
jak ojciec noszący imię Amand (1839-1892), był zarządcą dóbr hrabiego Chotka
niedaleko Bratysławy. Zginął śmiercią tragiczną, o czym pisał „Kurier Lwowski”.
Zmierzając nocą do wioski Also Korompa (Alsókorompa, obecnie Dolná Krupá),
zjeżdżał ze stromego pagórka. Konie się spłoszyły i zawadziły dyszlem o
kamienną poręcz mostu. „Sporschill wyleciał z powozu i uderzywszy się głową o
poręcz, roztrzaskał sobie czaszkę tak, że na miejscu padł trupem”.
Inny syn Amanda, Peter
(Piotr) (1832-1897), osiedlił się na stałe w Jordanowie w Galicji. Ożenił się w
1869 roku z Antoniną Czerny (Cerny), a wywodząca się od niego linia rodu
Sporschillów po dziś dzień mieszka na terenie województwa małopolskiego.
Michael Morys-Twarowski