niedziela, 12 października 2025
Imieniny: PL: Krystyny, Maksa, Serafiny| CZ: Marcel
Glos Live
/
Nahoru

László Krasznahorkai z literackim Noblem | 09.10.2025

Literacki Nobel dla Węgra László Krasznahorkaiego za „wizjonerskie dzieło, które przypomina nam o sile sztuki w samym środku apokaliptycznej grozy”. W Polsce znany jest jako autor „Szatańskiego tanga”, „Melancholii sprzeciwu”, „Wojny i wojny”. W grudniu ukaże się po polsku zbiór opowiadań „A świat trwa”.

Ten tekst przeczytasz za 4 min. 30 s
László Krasznahorkai. Fot. Facebook/Krasznahorkai László

Nagroda Nobla z literatury dla László Krasznahorkaiego została dobrze przyjęta przez dziennikarzy zgromadzonych w Akademii Szwedzkiej. W Sali Starej Giełdy słychać było entuzjastyczne reakcje, chociaż wielu podkreślało, że tegoroczny werdykt ich nie zaskoczył. – Jestem bardzo szczęśliwy, spokojny, a jednocześnie zdenerwowany. To pierwszy dzień w moim życiu, kiedy otrzymałem Nagrodę Nobla – żartował laureat po otrzymaniu wieści ze Sztokholmu.

Tegoroczny noblista z dziedziny literatury w rozmowie ze Szwedzkim Radiem przyznał, że jego życie „to wieczna korekta”. Opowiedział, że napisał swoją pierwszą książkę „Szatańskie tango” (1985 r.), „aby być kimś”. Następnie uznał, że nie jest idealna, dlatego zaczął pisać kolejną, a po jej wydaniu następną. – I to tak się ciągnie – zażartował.

Sekretarz Akademii Szwedzkiej Mats Malm poinformował dziennikarzy, że tuż przed ogłoszeniem werdyktu dodzwonił się do noblisty, który przebywa obecnie we Frankfurcie. Według Malma, Węgier zadeklarował przybycie do Sztokholmu na początku grudnia, aby odebrać dyplom i złoty medal noblowski. Ceremonia odbędzie się 10 grudnia w rocznicę śmierci fundatora Alfreda Nobla.

László Krasznahorkai, 122. laureat literackiego Nobla, drugi po Imre Kerteszu węgierski zdobywca tej nagrody, urodził się 5 stycznia 1954 r. w Gyuli na południu Węgier. Studiował prawo na uniwersytetach w Segedynie oraz Budapeszcie. Ostatecznie zdobył dyplom na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Loránda Eötvösa w ramach specjalności hungarystyczno-nauczycielskiej. Jego pierwsza nowela „Tebenned hittem” ukazała się w 1977 r. na łamach „Mozgó Világ”. W latach 1977–1982 pracował jako dokumentalista w Gondolat Könyvkiadó, od 1982 r. pozostaje pisarzem niezależnym.

Sceneria jego dzieciństwa – mgliste, odludne okolice podkarpackich dolin – pojawia się w jego książkach, na przykład w pierwszej powieści „Szatańskie tango” (1985). Jej bohaterowie, ubodzy mieszkańcy podupadłej wioski, chcą poprawić swój los, przekupując opatrzność ostatnimi pieniędzmi złożonymi na ręce Irimiasa. Nie wiadomo, czy okaże się on wybawcą, czy tylko sprytnym oszustem, umiejętnie manipulującym zrozpaczonym tłumem.

„Debiutancka powieść Krasznahorkaiego ukazała się w 1985 r., w apogeum agonii systemu kadarowskiego, a film Tarra powstał niecałe dziesięć lat później. To hipnotyzujące arcydzieła, a scena pijackiego tańca w knajpie rozdziera serce wizją bezradności i rozpaczy mieszkańców tej zapomnianej przez Boga wsi, gdzie rzeczywiście tylko Szatan może przybyć, by zatańczyć tango. Ale wieść niesie, że tajemniczy Irimiás, podobno nieżywy, ale jednak zmartwychwstały, powróci i wyciągnie ich z tego błota, tej beznadziei, z tej knajpy, w której zapijają się rozpaczliwie” – pisał o powieści Krzysztof Varga.

„Wykorzystując oniryczne sceny i groteskowe charaktery, László Krasznahorkai mistrzowsko ukazuje brutalną walkę między porządkiem a chaosem. Nikt nie może uniknąć skutków terroru” – pisze Komitet Noblowski w uzasadnieniu przyznania nagrody.

Susan Sontag nazwała Krasznahorkaiego „mistrzem apokalipsy we współczesnej literaturze”. Zrobiła to po przeczytaniu jego drugiej powieści „Melancholia sprzeciwu” (1989). Do małego środkowoeuropejskiego miasteczka zagubionego u podnóża Karpat przybywa trupa cyrkowa z największym na świecie (wypchanym) wielorybem oraz enigmatyczną postacią Księcia. Cyrk budzi niepokój miejscowych. Mieszkańcy z trwogą śledzą złowróżbne znaki na niebie i ziemi, mówi się o zagładzie, końcu świata, sądzie ostatecznym. W tej pełnej napięcia surrealistycznej scenerii rozwija się przyjaźń Esztera, emerytowanego dyrektora miejscowej szkoły muzycznej, oraz Janosa Valuski, młodego roznosiciela gazet, uważanego przez innych za nieszkodliwego dziwaka. Ich losy, a także historię obracającego się w ruinę miasta naznaczy wkrótce najazd tajemniczych wandali i brawurowa akcja wojska. Przestają świecić latarnie, na chodnikach zalegają sterty śmieci, a po ulicach grasują watahy bezpańskich kotów. Melancholia sprzeciwu jest zarówno traktatem filozoficznym, jak i brawurowo napisaną powieścią.




Może Cię zainteresować.