Edytować każdy może! Z Klara Sielicką-Baryłką spoglądamy "pod maskę" Wikipedii | 14.05.2020
Sięgamy do niej nawet po kilka razy dziennie. Sprawdzamy to i owo. Z opasłych tomów Encyklopedii Powszechnej przerzuciliśmy się na Wikipedię, z której możemy zarówno korzystać, jak i sami ją tworzyć. Jak to robić skutecznie, pytamy Klarę Sielicką-Baryłkę, specjalistkę ds. projektów edukacyjnych w Wikimedia Polska.
Teraz publikujemy rozmowę naszej dziennikarki Beaty Schönwald.
Czy każdy może edytować Wikipedię?
– Tak, każdy. Wystarczy, że założy konto w Wikipedii i może rozpocząć edytowanie, czyli tworzenie, rozbudowę lub poprawę artykułu. Wielu ludzi tak robi, nie czytając nawet zasad, jak stworzyć taki artykuł. Taka droga nie zawsze jednak prowadzi do celu, bo jeżeli artykuł jest źle zrobiony, może zostać skasowany lub przeniesiony do tzw. poczekalni lub brudnopisu.
Załóżmy jednak, że napisałam dobry artykuł. Co się będzie z nim działo?
– Jeżeli pani jako nowy użytkownik od razu napisze duży cały artykuł, to idzie on do kolejki „artykułów oczekujących na przejrzenie”. Jeżeli jest ogólnie dobrze skonstruowany, nie ma w nim problemów merytorycznych czy jakichś kontrowersji, to redaktor po sprawdzeniu oznacza go jako przejrzany. Czasem na takie zatwierdzenie trzeba jednak poczekać, ponieważ nie ma dużo ludzi, którzy przeglądają wersje nowych artykułów. Wikipedia jest projektem społecznym i komuś musi się chcieć usiąść wieczorem lub w weekend i przeczytać wersje do przejrzenia, w których czasem roi się od wielu dziwnych rzeczy. Praca redaktora to żmudna robota.
Znaczy, że polska Wikipedia nie ma jakiejś instytucjonalnej, finansowej nadbudowy?
– Jest tu działające od 2005 roku Stowarzyszenie Wikimedia Polska z siedzibą w Łodzi, które jest polskim partnerem Wikimedia Foundation w Stanach Zjednoczonych. Celem stowarzyszenia jest m.in. wspieranie tzw. siostrzanych projektów Wikipedii, takich jak polski Wikisłownik, polskie Wikiźródła i in. Organizujemy konkursy, konferencje, edytony, czyli spotkania, gdzie wspólnie ulepszamy te projekty, służymy pomocą w uzyskiwaniu grantów zewnętrznych i sami mamy propozycje grantowe dla indywidualnych projektów wikipedystów w ramach Wikigrantów. Przede wszystkim naszym celem jest wspieranie dostępu do wolnej wiedzy. Ja pracuję w stowarzyszeniu od września, ale wikipedystką jestem od 2015 roku. Stowarzyszenie Wikimedia Polska jako organizacja pożytku publicznego to zatem jedna rzecz, a druga, to niezależna od niej społeczność wikipedystów działających na zasadzie wolontariatu.
Wróćmy do mojego artykułu początkującego wikipedysty i roli redaktora, jaką musi spełnić. Aby móc ocenić jego wartość, powinien znać się na temacie. Trudno być jednak specjalistą od wszystkiego…
– Jeśli mam uprawnienia jako redaktor do oznaczania artykułów jako przejrzane, to, oczywiście, nie robię tego bez zastanowienia, byle szybko. Jeżeli więc czegoś nie rozumiem lub po prostu nie mam siły, żeby wgłębiać się w studia w danym zakresie, zwracam się do wikipedysty, o którym wiem, że dużo rzeczy robił już na ten temat. Ludzie często piszą na swojej stronie wikipedysty, że specjalizują się w takiej lub innej dziedzinie. Jeśli zajdzie taka potrzeba, można się do nich zwrócić o radę. Na ogół wiemy już, kto się czym zajmuje, i jeżeli np. organizujemy jakiś konkurs, to wiemy, kto będzie dobry do oceniania utworzonych nowych artykułów.
Załóżmy, że artykuł się nie spodobał, czy mówiąc bardziej konkretnie, nie spełnia kryteriów. Co wtedy? Ląduje w koszu?
– Jeśli coś jest nie tak, artykuł wycofujemy do „brudnopisu” – to taka specjalna zakładka widoczna na stronie po zalogowaniu się, i kontaktujemy się z autorem, żeby jeszcze popracował nad nim. Dlatego dobrze jest podać swój adres e-mailowy podczas rejestracji, bo to ułatwia kontakt między edytorem artykułu i redaktorem. Czasem artykuł trafia do poczekalni, gdzie toczą się dyskusje np. o tym, czy w ogóle chodzi o artykuł o charakterze encyklopedycznym. Powiedzmy, że ktoś napisze artykuł o swoim wujku jako ciekawej osobie, która jako postać nie spełnia jednak kryteriów encyklopedycznych. Wtedy rozpoczyna się dyskusja między autorem, który uważa, że jego wujek powinien zostać opisany w Wikipedii, a redaktorami. Są również sytuacje, kiedy artykuł może zostać kompletnie skasowany, co też zwykle poprzedza burzliwa dyskusja. Dzieje się tak, kiedy autor stara się przeforsować swój pogląd prywatny, kiedy przedstawia dany temat w sposób nieobiektywny, pokazuje jeden punk widzenia, a przypisy opiera na jednostronnych źródłach. Na bezwzględne skasowanie skazane są natomiast artykuły napisane językiem wulgarnym. Mamy boty, które to wyłapują, dzięki czemu przemycenie wulgaryzmów nie jest już tak proste, jak było dawniej. Czasem też zdarzają się wandalizmy. To się dzieje, kiedy ktoś specjalnie psuje artykuł. Wtedy takiego „dowcipnisia” staramy się zablokować.
Osoby, które korzystają z Wikipedii, można podzielić na dwie grupy. Tę pierwszą tworzą ci, którzy za wiarygodność zamieszczonych tam informacji daliby sobie uciąć rękę, natomiast przedstawiciele drugiej będą psioczyć, że Wikipedia to morze błędów. Która z nich ma rację?
– Te artykuły, które są w Wikipedii, przeszły selekcję, zostały rzetelnie sprawdzone. Mimo to można powiedzieć, że są lepsze i gorsze artykuły. Są nieustannie sprawdzane, musimy wracać do tych z początków naszej encyklopedii, gdy jeszcze nie było wielu zasad i też możliwości technicznych. Szkopuł w tym, żeby umieć rozpoznać, czy artykuł jest dobrze przygotowany, czy ma dobre przypisy i dlaczego są dobre. Uczymy tego innych i sami się doszkalamy. Dziś już wiele prac naukowych opiera się na Wikipedii, co niewątpliwie świadczy o jej poziomie. W jego podnoszeniu pomagają organizowane przez nas konkursy edycyjne, w których często wyłaniamy najlepsze, medalowe lub wyróżnione artykuły.