Historia - Głos - glos.live

Józef Szymeczek nad Odrą o Olzie | 07.12.2023

Z okazji 50. urodzin historyka oraz polskiego działacza narodowego na Zaolziu Józefa Szymeczka Instytut Śląski w Opolu wydał publikację okolicznościową zatytułowaną „Znad Olzy nad Odrę. Studia zaolziańskie”. Stanowi ona zbiór prac jubilata, które publikował w wydawnictwach Instytutu Śląskiego w latach 2008-2021.

Ten tekst przeczytasz za 3 min. 45 s

Józef Szymeczek. Fot. Norbert Dąbkowski

W tytule książki znalazły się nazwy dwu rzek – Olzy i Odry. Symbolizują one nadolziańskie korzenie Józefa Szymeczka oraz terytorialny zakres jego badań dotyczących polsko-czeskich stosunków na Śląsku Cieszyńskim ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji na Zaolziu, jak również leżące nad Odrą miasto Opole, w którym się doktoryzował i od kilkudziesięciu lat współpracuje z jego Instytutem Śląskim.

W publikacji teksty Szymeczka zostały zgrupowane w trzech blokach tematycznych. W pierwszym z nich, zatytułowanym „Zaolziacy semper fidelis”, znalazły się przyczynki poświęcone dziejom Zaolzia. Przybliżają one ród Michejdów z jego wybitnymi postaciami, jak pastor Franciszek Michejda, stosunek ewangelików na Śląsku Cieszyńskim do plebiscytu i powstań śląskich, sytuację mieszkańców Śląska Cieszyńskiego i Opawskiego w latach 1938-1945, następnie próby usunięcia Polaków z Zaolzia w pierwszych dwóch powojennych latach jako okupantów z 1938 roku i wreszcie na przykładzie artykułów publikowanych w „Głosie Ludu” pokazują stosunek reżimu do mniejszości polskiej w Czechosłowacji w powojennych latach 1945-1955.

Okładka najnowszej publikacji Józefa Szymeczka. Fot. ARC

Druga część pt. „Realizacja praw mniejszościowych” zawiera opracowania, które skupiają się na poszczególnych aspektach położenia mniejszości polskiej w Czechosłowacji, a po 1993 roku w Republice Czeskiej. Cykl artykułów otwiera tekst przedstawiający sytuację w Śląskim Kościele Ewangelickim Augsburskiego Wyznania po 1989 roku. Kolejne artykuły poświęcone są stosowaniu Europejskiej karty języków regionalnych lub mniejszościowych w RC, realizacji praw polskiej mniejszości w Czechosłowacji na przykładzie stosowania dwujęzyczności i podwójnego nazewnictwa w okresie komunistycznym i po aksamitnej rewolucji oraz wprowadzaniu dwujęzyczności i podwójnego nazewnictwa przez mniejszość polską w RC. Ostatni artykuł tej części dotyczy wypłacania odszkodowań z Czesko-Niemieckiego Funduszu Przyszłości Polakom w RC, którzy w czasie drugiej wojny światowej byli zmuszeni do wykonywania prac niewolniczych i przymusowych na rzecz okupanta niemieckiego.

Rozwojowi wzajemnych stosunków Polaków i Czechów poświęcony jest trzeci blok tematyczny, który nosi tytuł „Polacy i Czesi. Od stereotypów do realnej współpracy”. Znalazły się w nim takie artykuły, jak ten o czeskim poecie Petře Bezruču, który rozpowszechnił wśród Czechów tezę o „spolszczonych Morawcach”, negując tym samym niejako istnienie na tych terenach autochtonicznej ludności polskiej (ten argument wysuwany przez czeskich działaczy narodowych Szymeczek przytacza również w przyczynku pt. „Czesi – słowiańscy bracia?”), czy o Edmundzie Osmańczyku, którego twórczość zawiera wiele wątków czeskich i zaolziańskich. W temat trzeciej części idealnie wpisuje się również opracowanie dotyczące wpływu, jaki świadomość istnienia historycznych ziem Korony św. Wacława, czyli Korony Czeskiej miała na tworzenie granic państwa czechosłowackiego po pierwszej wojnie światowej. Całość zamyka tekst o pozytywnym wydźwięku, na co wskazuje już sam tytuł „Zaolzie jako przykład dobrego współżycia sąsiedzkiego Czechów i Polaków”. Przybliża on działalność polskich instytucji kulturalno-oświatowych, szkolnictwa polskiego i polskich mediów na Zaolziu oraz efekty współpracy transgranicznej realizowanej w ramach Euroregionu Śląsk Cieszyński.

Powrót do przeglądu