Księgozbiór i zespół archiwaliów Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego, jaki jest przechowywany w Książnicy Cieszyńskiej, należy do najcenniejszej części zasobu tej biblioteki obok zbiorów Leopolda Jana Szersznika, Czytelni Ludowej czy spuścizny po Tadeuszu Regerze. Dzięki staraniom pracowników Książnicy teraz każdy może zobaczyć perełki tego księgozbioru.

– Kultura ludowa w naszym regionie stanowi elementarny składnik dziedzictwa ludowego, a zarazem jest rdzeniem tożsamości etnicznej i kulturowej mieszkańców tego regionu. Nic więc dziwnego, że wzbudza zainteresowanie nie tylko obecnie, ale przyciągała uwagę już w XIX wieku, kiedy pojawili się pierwsi badacze – mówił podczas piątkowego wernisażu wystawy (22 października), Krzysztof Szelong, dyrektor Książnicy Cieszyńskiej.

Dodał, że papierowa część tego dziedzictwa w znacznej części po różnych perturbacjach trafiła do zbiorów Książnicy, która teraz sprawuje nad nią pieczę, co umożliwiło zorganizowanie tej wystawy i co pozwala realizować jej tytułowe hasło – uratować dla nauki i od zapomnienia.

Wśród eksponatów znajdują się dzieła pionierów ludoznawstwa na ziemiach polskich – Łukasza Gołębiowskiego, Aleksandra Sapiehy czy Wawrzyńca Surowieckiego oraz Oskara Kolberga. W części poświęconej tradycjom ludoznawczym na ziemiach polskich prezentowane są publikacje Andrzeja Cinciały, Bogumiła Hoffa, Pawła Stalmacha czy Roberta Zanibala. W gablotach można zobaczyć m.in. protokół posiedzenia poufnego w sprawie założenia Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Cieszynie w dniu 9 marca 1901 r. i inne materiały opisujące początki i działalność Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Księstwie Cieszyńskim.

W najstarszej części księgozbioru uwagę przyciągają tzw. druki brzeskie (m.in. „Postylla” Samuela Dambrowskiego), polonika (m.in. „Świątnica Pańska” Szymona Starowolskiego czy „Kronika polska” Marcina Bielskiego). Są też dokumenty osobiste Pawła Stalmacha, dyplomy wyzwolenia cechów rzemieślniczych z XVIII i XIX w., dokumenty dotyczące zniesienia pańszczyzny i uwłaszczenia na Śląsku Cieszyńskim czy też pochodzące z XIX w. księgi protokołów organizacji „Jedność”, zrzeszającej polskich uczniów ze szkół na Śląsku Cieszyńskim.

W gablotach dotrzeć można m.in. dokumenty dotyczące zaolziańskich miejscowości np. z Orłowej, Końskiej, czy Frysztatu.

Wystawa jest czynna od 23 października do 29 stycznia 2022 r. w dniach od wtorku do piątku od 8.00 do 18.00, a w soboty od 9.00 do 15.00.

Więcej w papierowym wydaniu Głosu.