Plebiscyt na Młodzieżowe Słowo Roku jest organizowany w Polsce przez Wydawnictwo Naukowe PWN od 2016 r. Ma na celu wyłonienie najbardziej popularnych wśród młodych ludzi słów, określeń lub wyrażeń. Nad jego przebiegiem czuwają uznani eksperci, a partnerem wydarzenia jest Uniwersytet Warszawski.

 

W tym roku propozycje słów można było zgłaszać od 11 października 2022 r. do 8 listopada 2022. We wtorek 15 listopada zakończył się pierwszy etap plebiscytu Młodzieżowe Słowo roku 2022, który wyłonił 20 finałowych jednostek językowych. Jury wraz z przedstawicielami PWN, organizatora konkursu, zakwalifikowało te słowa, które spełniały jednocześnie dwa warunki – miały najwyższą frekwencję wśród zgłoszeń oraz były zgodne z zasadami regulaminu. Dodatkowo sposób ich funkcjonowania we współczesnym języku i komunikacji został skonsultowany z zespołem doradczym nastolatków z Obserwatorium Języka i Kultury Młodzieży.

 

• baza - wyraz aprobaty, pozytywnych emocji.
• betoniarz - absurdalne powiedzenia z dwóch krótkich filmów opublikowanych na YouTube w 2008 r., a po latach odkrytych na nowo. Betoniarz odnosi się najprawdopodobniej do profesji, kojarzyć się też może z osobą otyłą. Beton w języku potocznym kojarzy się ze stanem po paleniu marihuany
• cringe - wstyd, przypał, sytuacja mocno niestosowna do okoliczności
• essa – coś łatwego, co przychodzi łatwo
• gigachad - osoba idealna, wzbudzająca podziw; ktoś bardzo dobry w jakiejś dziedzinie lub coś co jest świetne
• kto pytał? - pytanie wyrażające brak zainteresowania treścią danego komunikatu; riposta o znaczeniu: „Nic mnie to nie obchodzi”
• łymyn - spolszczone żartobliwe określenie kobiet zachowujących się nieracjonalnie
• naura - skrót od na razie; zwrot używany na pożegnanie 
• NPC - zwykła, niewyróżniająca się osoba. Ktoś, kto zachowuje się i ubiera jak inni, ale też ktoś, kto zachowuje się mechanicznie, dziwnie – jak postać z gry
• odklejka - stan oderwania od rzeczywistości lub osoba, która nie rozumie, co się dzieje, jest nieobecna myślami
• onuca - sprzymierzeniec Rosji w wojnie z Ukrainą, osoba, która usprawiedliwia działania agresora.
• pokemon - osoba wyróżniająca się zbyt ekstrawaganckim, niecodziennym, kolorowym wyglądem. Aluzja do postaci kolorowych stworów z gry komputerowej.
• rel - z ang. relatable; czuję to samo, mam tak samo, prawdziwe zgadzam się z tobą. Potwierdzenie tego, co mówił przedmówca.
• robi wrażenie - dosłowny lub ironiczny sposób wyrażenia zdumienia lub podziwu. 
• siedemnaście - żartobliwa, przekorna riposta na pytanie o wiek.
• sigma - mężczyzna silny, niezależny, intrygujący, pewny siebie, podziwiany, ale nieafiszujący się ze swoimi sukcesami.
• slay – (z ang. slay – niszczyć, gromić) coś, co wymiata, robi wrażenie, wzbudza podziw albo ktoś, kto imponuje, poraża, np. atrakcyjnym wyglądem. 
• sus - z ang. suspect lub suspicious, „podejrzany”; skrót często używany przez graczy Among Us, gry wideo, odpowiednika znanej zabawy w mafię
• twoja stara/twój stary -  funkcjonuje jako dezaprobująca odpowiedź na pytanie: Kto?/ Kto pytał? lub na dowolną inną wypowiedź
• UwU - emotikon oznaczający coś słodkiego, uroczego; ekspresja ciepłych emocji. Może być też ironiczną reakcją na coś, co odczuwa się jako „przesłodzone”  

Jak informują jurorzy w pierwszej dwudziestce nie znalazły się słowa nieregulaminowe, nawet jeśli miały wiele zgłoszeń. Słowa pominięte w zestawieniu to wyrazy jednoznacznie obraźliwe, nazwy własne (imiona, pseudonimy), nazwy miast i krajów. W dwudziestce nie znalazł się też „Gilbert”, jako imię własne – słowo bez określonego znaczenia czy funkcji w języku. 

– W plebiscytach Młodzieżowego Słowa Roku najciekawsza jest dla mnie językowa inwencja młodych ludzi. Chodzi nie tylko o słowotwórczość, lecz także o słowa czy wyrażenia pozornie neutralne, które z jakichś powodów stały się chwilową własnością młodzieży – komentuje Ewa Kołodziejek, profesorka nauk humanistycznych, wykładowczyni w Instytucie Językoznawstwa Uniwersytetu Szczecińskiego i jedna z jurorów plebiscytu. – Do takich słów w 2022 roku należy siedemnaście, które jest fragmentem frazy: „Ile ty masz lat? Hehe: siedemnaście” będącej częścią piosenki NETERNAL śpiewanej przez grupę skupioną wokół Natsu, youtuberki i influencerki, idolki młodych dziewcząt – wyjaśnia.

Z nowości słowotwórczych najbardziej spodobała się jej „odklejka”, a więc słowo o szerokim znaczeniu nazywające człowieka albo stan, w jakim się znajduje. Odklejka, odklejeniec, odklejony, odkleja to „osoba, która nie rozumie, co się dzieje, jest nieobecna myślami”.

–  W tych obrazowych neologizmach, trafnie nazywających stan, w którym każdy się kiedyś znalazł lub może znaleźć, przejawia się młodzieńcza skłonność do patrzenia na świat przez pryzmat metafory. Młodzieżowa mowa bowiem nie tyle przekazuje informacje, ile żartobliwie lub złośliwie ocenia rzeczywistość. Ale przecież za to ją lubimy – przyznaje Ewa Kołodziejek.