piątek, 21 listopada 2025
Imieniny: PL: Janusza, Marii, Reginy| CZ: Albert
Glos Live
/
Nahoru

Czescy studenci i polscy profesorowie razem byli więzieni w Sachsenhausen | 16.11.2025

Czechy będą jutro obchodziły Dzień Walki o Wolność i Demokrację. 17 listopada jest jednocześnie Międzynarodowym Dniem Studenta – na pamiątkę represji hitlerowskich wobec studentów czeskich uczelni. Mało znany jest fakt, że studenci z Pragi, więzieni w niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen, spotkali się tam z profesorami z Krakowa.

Ten tekst przeczytasz za 2 min. 15 s
Zrekonstruowana część byłego niemieckiego obozu koncentracyjnego Sachsenhasuen. Fot. Wikipedia
6 listopada 1939 roku Niemcy w ramach tak zwanej Sonderaktion Krakau podstępem aresztowali w Krakowie, w Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego, 184 osoby, głównie profesorów i innych wykładowców UJ i innych uczelni. Po kilku dniach przewieziono ich z Krakowa do więzienia we Wrocławiu, w listopadzie trafili do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen niedaleko Berlina.

Jeden z więźniów, profesor prawa Jan Gwiazdomorski, wydał po wojnie wspomnienia w formie książki. Znaleźliśmy w nich wzmiankę o młodych czeskich współwięźniach, których krakowianie spotykali w obozie.

„Już w pierwszych dniach naszego pobytu w Sachsenhausen zwróciła naszą uwagę duża ilość młodych Czechów, którzy ciągle w zwartych oddziałach przechodzili koło naszego baraku” – pisał Gwiazdomorski we „Wspomnieniach z Sachsenhausen”. „Okazało się, że byli to studenci uniwersytetów czeskich, aresztowani za demonstracje w dniu 28 października 1939. Była to znowu typowa Sonderaktion. Z początkiem listopada aresztowano wszystkich studentów, mieszkających w czeskich domach akademickich. Do Sachsenhausen przywieziono studentów czeskich 1080 (słownie tysiąc osiemdziesięciu).”

Źródła czeskie potwierdzają słowa profesora, z tym, że dokładna liczba studentów zesłanych do obozu wynosiła 1083. W  styczniu 1940 roku dowieziono z Brna kolejnych 138. Jak wynika ze wspomnień Gwiazdomorskiego, polscy profesorowie i czescy studenci utrzymywali kontakty, „Potem pomiędzy studentami czeskimi a nami nawiązały się pewne stosunki” – pisał autor wspomnień. „Czesi odwiedzali nas i przekazywali nam różne wiadomości, które dostawali w listach od swych rodzin. Od nich dowiedzieliśmy się, że czeski Uniwersytet w Pradze został zamknięty, natomiast niemiecki Uniwersytet został rozbudowany”.

Profesor Gwiazdomorski tak podsumował nazistowski terror wobec polskich i czeskich środowisk akademickich:

„Pokazuje się, że gdzie tylko stanie narodowo-socjalistyczna stopa, tam od razu kończy się wolność, poszanowanie narodowości, sprawiedliwość, a zaczyna panować przemoc, ucisk i gwałt.”


Może Cię zainteresować.