czwartek, 2 maja 2024
Imieniny: PL: Longiny, Toli, Zygmunta| CZ: Zikmund
_-_transp.png){kind=spacer}
/ 
230 lat temu Polacy zwyciężyli pod Racławicami | 04.04.2024
230 lat temu, 4 kwietnia 1794 r. na polach wsi
Racławice wojska powstańcze pod wodzą Tadeusza Kościuszki rozbiły siły
rosyjskie gen. Aleksandra Tormasowa. Zwycięstwo dało impuls do wybuchu
powstania w innych regionach Rzeczypospolitej i stało się częścią legendy
Insurekcji Kościuszkowskiej.
Ten tekst przeczytasz za 2 min. 30 s
Detal obrazu „Bitwa pod Racławicami”, namalowanego przez zespół malarzy pod kierunkiem Jana Styki i Wojciecha Kossaka, 1893–1894, Fot. Muzeum Narodowe we Wrocławiu
„Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samodzielności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna Męka Syna Twego” – mówił naczelnik powstania 24 marca 1794 r. na krakowskim Rynku. Na Wawelu zabrzmiał dzwon Zygmunta, a mieszkańcy miasta przypinali sobie kokardy w barwach flagi Francji, interpretowanych wówczas jako uniwersalny symbol walki o wolność. Mimo powszechnego entuzjazmu panującego po niemal dwóch latach od klęski Rzeczypospolitej w starciu z Rosją, sytuacja w jakiej znajdowały się siły rozpoczynającego się powstania była bardzo trudna. Okupujące Rzeczpospolitą siły rosyjskie posiadały ogromną przewagę, pozwalającą ich dowódcom na zduszenie zrywu w zarodku, tak aby nie rozlał się poza Małopolskę. Aby przetrwać siły powstańcze potrzebowały szybkiego zwycięstwa wzmacniającego morale walczących.
Raport Kościuszki zapoczątkował legendę Racławic. Ważną rolę w jej kształtowaniu w pierwszych dniach zrywu odegrały także uroczystości po zwycięstwie, które zorganizowano w Krakowie. Do miasta wprowadzono zdobyczne armaty, a w Katedrze Wawelskiej Kościuszko przepasał Wojciecha Bartosa szarfą oficerską, mianował chorążym i nadał mu nazwisko „Głowacki”. W epoce zaborów bohater spod Racławic stał się symbolem poświęcenia chłopów w walce o niepodległość i przyjęcia tej warstwy społeczeństwa w szeregi rodzącego się nowoczesnego narodu.
Zwycięstwo i udział chłopów w przełomowym szturmie na rosyjskie armaty miało decydujący wpływ na akt ogłoszony przez Kościuszkę 7 maja w obozie pod Połańcem. Uniwersał połaniecki zakładał zniesienie poddaństwa osobistego chłopów, ich nieusuwalność z gospodarstw, zakaz odbierania gruntów przez szlachtę, ograniczał także pańszczyznę i inne powinności chłopów wobec właścicieli ziemskich. Wielu historyków ocenia Uniwersał jako najważniejszy element dorobku Insurekcji. „Chociaż Kościuszko poniósł klęskę, wskazał drogę walki o wolność poprzez zbiorowy wysiłek całego narodu i to stało się jego testamentem politycznym. Tę kościuszkowską myśl ideowo-polityczną podejmą Polacy podrywając się co pokolenie do walki o odbudowę państwa” – pisał Andrzej Zahorski w książce „Trzy powstania narodowe”.
