piątek, 14 lutego 2025
Imieniny: PL: Liliany, Walentyny, Walentego| CZ: Valentýn
Glos Live
/
Nahoru

Tischner, Reymont, Sosnkowski… To jest ich rok! | 01.01.2025

Wybitni pisarze, poeci, góralski filozof, noblista, malarka, reżyser, generał… – decyzją polskiego Sejmu i Senatu oni zostali patronami roku 2025. To dobra okazja, żeby przypomnieć ich sylwetki oraz ważne dokonania, którymi wpisali się w historię Polski.

Ten tekst przeczytasz za 8 min. 45 s
Fot. ARC
Zgodnie z podjętymi przez Senat RP uchwałami, 2025 będzie rokiem ks. prof. Józefa Tischnera, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Władysława Reymonta oraz Wojciecha Jerzego Hasa. Sejm RP zdecydował, że patronami 2025 roku będą natomiast Stefan Żeromski, Antoni Słonimski, Olga Boznańska, gen. Kazimierz Sosnkowski, Franciszek Duszeńko, pierwsi królowie Polski oraz bohaterowie z Katynia, Charkowa i Miednoje.

Ks. prof. Józef Tischner


Kapłan, góral ze Starego Sącza, filozof. Wybitna postać polskiej filozofii i duchowości, autor wielu publikacji, znany dzięki „Historii filozofii po góralsku”, jeden z najważniejszych polskich filozofów nie tylko jeśli chodzi o filozofię religii czy chrześcijaństwa, ale wielu innych nurtów. Profesor w Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, prezes Instytutu Nauki o Człowieku w Wiedniu. Przez całe życie budował mosty między różnymi środowiskami i nurtami umysłowymi. Promował kulturę góralską, był kapelanem Związku Podhalan. – Jego działalność i dziedzictwo zachowują wartość zarówno w kontekście religijnym, jak i świeckim, a filozofia człowieka i solidarności pozostaje inspiracją w wielu współczesnych debatach – brzmi uzasadnienie uchwały.

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska


9 lipca 2025 r. będzie obchodzona 80. rocznica jej śmierci. Zostawiła po sobie ok. 500 wierszy, 20 sztuk teatralnych oraz kilkanaście słuchowisk radiowych. Z powodu perspektywy, z jakiej ujmowała tematy takie, jak aborcja i związki pozamałżeńskie, niektóre z jej sztuk uważane były za skandalizujące. Ale krytycy cenili ją wysoko, porównując do Moliera, Wilde’a, Shawa i Witkacego. Jej wiersze wykonywane były jako piosenki m.in. przez Ewę Demarczyk, Annę German, Irenę Santor, Czesława Niemena, Halinę Kunicką, Krystynę Jandę, Marylę Rodowicz, Marka Grechutę, Annę Marię Jopek, Grzegorza Turnaua, Kayah czy Natalię Kukulską. Po jej dramaty sięgają kolejne pokolenia reżyserów teatralnych.

Władysław Reymont


Jeden z najwybitniejszych i najważniejszych pisarzy w dziejach literatury polskiej. Pisarz, prozaik i nowelista, laureat literackiej Nagrody Nobla, którą Akademia Szwedzka przyznała mu 13 listopada 1924 r. za powieść „Chłopi”. WładysławReymont zdobył popularność dzięki powieściom „Ziemia Obiecana” i „Komediantka”. Ale to uniwersalna, ponadczasowa treść „Chłopów” przyniosła mu sławę. Przetłumaczono tę powieść na 29 języków. Powstały także jej filmowe adaptacje oraz różne inscenizacje. W 2025 r. mija setna rocznica śmierci Władysława Reymonta.

Wojciech Jerzy Has


Polski reżyser filmowy, scenarzysta i producent zaliczany do przedstawicieli polskiej szkoły filmowej. Pretekstem do ustanowienia roku Wojciecha Jerzego Hasa jest przypadająca w 2025 r. setna rocznica urodzin tego wybitnego reżysera i scenarzysty, twórcy takich filmów jak „Rękopis znaleziony w Saragossie”, „Lalka”, „Sanatorium pod klepsydrą” i „Pożegnania”. Has sięgał do kanonu europejskiego dziedzictwa kultury i wypełniał swe filmy bogatą metaforyką. – Należał do gigantów światowego modernizmu, ale zarazem tworzył filmy arcypolskie, zawsze podejmując dialog z rodzimą mitologią, kompleksami i politycznymi narracjami – czytamy w uzasadnieniu uchwały.

Stefan Żeromski


Prozaik, publicysta, dramaturg, pierwszy prezes polskiego PEN Clubu, prezydent Rzeczypospolitej Zakopiańskiej, czterokrotnie nominowany do Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1921, 1922, 1923, 1924). Jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich w historii. W tym roku przypada setna rocznica jego śmierci. Autor takich powieści, jak „Ludzie bezdomni”, „Popioły” czy „Przedwiośnie”. – Był twórcą przekonanym o doniosłej funkcji literatury, wierzył bowiem w szczególne posłannictwo pisarza i w jego odpowiedzialność za kształtowanie losu narodu i Ojczyzny – uzasadnili parlamentarzyści. Bogatej twórczości literackiej towarzyszyła intensywna wieloletnia działalność niepodległościowa i patriotyczna oraz praca społeczna.

Antoni Słonimski


Wybitny poeta, pisarz, tłumacz i publicysta, członek założyciel kabaretu „Pod Picadorem” i grupy literackiej „Skamander”. W 2025 r. przypada 130. rocznica jego urodzin. W działalności publicystycznej sprzeciwiał się zarówno postawom Narodowej Demokracji, jak i komunizmowi. Opowiadał się za racjonalizmem i demokracją. A jako prezes Związku Literatów Polskich wykorzystywał swoją pozycję do walki o prawa materialne twórców i bronił wolności słowa. Uznawany jest za jeden z największych autorytetów moralnych. W 1964 r. Słonimski złożył do władz PRL List 34 – protest środowiska literackiego przeciwko cenzurze. W efekcie wydano wobec niego zakaz druku i zagranicznych wyjazdów.

Olga Boznańska


Okazją do uhonorowania tej artystki jest 160. rocznica urodzin oraz 85. rocznica jej śmierci. Obrazy Boznańskiej należą do najważniejszych dzieł polskiego malarstwa modernistycznego i kanonu historii sztuki, a jej kariera stanowi przykład jednego z najwybitniejszych polskich sukcesów artystycznych na arenie międzynarodowej. W 1898 przeprowadziła się do Paryża, gdzie została członkiem Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka”. W Paryżu urządziła pierwszą indywidualną wystawę. W 1900 na wystawie w New Gallery w Londynie dostała złoty medal. Na Wystawie Światowej w Paryżu otrzymała wyróżnienie. Portrety przyniosły jej największą sławę. Malowała głównie w pracowni. Częstym motywem jej obrazów są wnętrza pracowni lub widoki z okna.

Gen. Kazimierz Sosnkowski


Wojskowy, polityk, działacz niepodległościowy i sportowy, generał broni Wojska Polskiego, czołowa postać emigracji polskiej podczas II wojny światowej. Symbol wytrwałej walki o niepodległość, znakomity organizator Wojska Polskiego i niezłomny orędownik sprawy polskiej na arenie międzynarodowej. Był jednym z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego, w czasie wojny polsko-bolszewickiej z 1920 r. stał się z czołowych dowódców, którzy przyczynili się do polskiego zwycięstwa. W 1944 r. krytykował zachodnich aliantów za niedostateczne wsparcie dla walczącej stolicy Polski i zarzucał im oddanie Polski w sowiecką strefę wpływów.

Franciszek Duszeńko


W 2025 roku przypada setna rocznica urodzin tego jednego z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy. W czasie II wojny światowej był żołnierzem Armii Krajowej. Aresztowany przez Niemców trafił do obozów koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen. Doświadczenie wojny zaważyło na jego życiu. Po wojnie osiadł w Gdańsku, z którym pozostał związany przez resztę życia. Pomiędzy 1952 a 1962 rokiem brał udział w odbudowie zrujnowanego podczas wojny miasta. Był twórcą monumentalnych pomników Ofiar Obozu Zagłady w Treblince (z Adamem Hauptem) oraz Obrońców Wybrzeża na Westerplatte (z A. Hauptem i Henrykiem Kitowskim).

Pierwsi królowie Polski



W uchwale o Roku Milenium Koronacji Dwóch Pierwszych Królów podkreślono, że w 1025 r. w katedrze w Gnieźnie królewską koronę włożył tuż przed śmiercią Bolesław Chrobry, a następnie jego syn – Mieszko II Lambert. – Upamiętnienie wstąpienia na tron Bolesława Chrobrego oraz Mieszka II Lamberta jest wspomnieniem wszystkich tych, którzy skupieni wokół idei rodzącego się państwa polskiego, poświęcali czas, energię, a niekiedy i życie, byśmy dziś byli częścią dumnego grona krajów Europy z wielowiekową tradycją państwowości –  brzmi uzasadnienie.

Bohaterowie z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc


Sejm ustawiając rok 2025 Rokiem Polskich Bohaterów z Katynia, Charkowa, Miednoje, Bykowni i innych miejsc przypomina ich jako żywe postaci reprezentujące wolną Polskę – suwerenne, dumne państwo. Zbrodnia ludobójstwa, której dokonano wiosną 1940 roku, jest bezprzykładnym w historii mordem na przedstawicielach polskiej inteligencji i elit państwowych. Kłamstwo, że zbrodni tej dokonali Niemcy, było fundamentem PRL i zainstalowania na ziemiach polskich moskiewskich władz. – Prawda o tej zbrodni stała się inspiracją wolnościowych dążeń Polaków i jest fundamentem wolnej Polski – czytamy w uzasadnieniu.



Może Cię zainteresować.