piątek, 14 lutego 2025
Imieniny: PL: Liliany, Walentyny, Walentego| CZ: Valentýn
Glos Live
/
Nahoru

Cieszyńskie rody: Dordowie | 07.01.2025

Korzenie rodu Dordów prowadzą do Gnojnika, Ligotki Kameralnej, Polenin i Rakowca... Gnojnik, Ligotka Kameralna i Poleniny stanowią spory problem dla genealogów. Miejscowości te należą do parafii rzymskokatolickiej w Gnojniku. W tamtejszych księgach metrykalnych notowano nie tylko katolików, ale do 1848 roku również ewangelików. Niestety, w 1773 roku metryki parafii w Gnojniku spłonęły i dla okresu wcześniejszego genealogia tamtejszych linii rodu Dordów siłą rzeczy będzie niekompletna.

Ten tekst przeczytasz za 4 min. 30 s
Metryka ślubu Jerzego Dordy z Gnojnika i Zuzanny Pindur (Pindór) z Bażanowic. Para pobrała się 1759 roku. Źródło: Parafia rzymskokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Goleszowie.

W urbarzu (spisie powinności) Gnojnika z 1770 roku pojawia się czterech przedstawicieli rodu Dordów: siedlak Paweł (nr 1), zagrodnik Jakub (nr 34), Jan (nr 41), Jerzy (nr 31). W analogicznym zestawieniu dla Rakowca występuje dwóch kolejnych Dordów: zagrodnik Andrzej (nr 7) i młynarz Adam (nr 28). Jeśli chodzi o młyn w Rakowcu nr 28, to później jego właścicielami byli Jerzy Dorda (od 1784 roku) oraz syn Jerzego, również noszący imię Jerzy (od 1809 roku).

Gnojnik, Strzebowice, Bogumin
Jednym z przedstawicieli rodu Dordów z Gnojnika był Jan (ur. 1778), właściciel gruntu chałupniczego. 3 lutego 1805 roku ożenił się z Zuzanną Weller z Trzanowic. Ich synem był Jerzy Dorda (ur. 1812), właściciel gruntu zagrodniczego, żonaty od 1834 roku z Anną Gryczą z Koniakowa. Z kolei dzieckiem tej pary był Jerzy Dorda (1846-1914), nauczyciel.

Skąd to nazwisko?
Władysław Milerski w książce „Nazwiska cieszyńskie” wywodził nazwisko Dorda od słowa „darda” (rodzaj dawnej broni kłującej, włócznia, oszczep) albo od słowa „dodrzeć” (dojrzeć, dorosnąć), albo od imion zaczynających się lub kończących na głoskę „dor” (Dorota, Izydor, Teodor). 

Ów Jerzy Dorda pracował najpierw w Polance (Polanka nad Odrou), a od 1874 do 1900 roku był kierownikiem szkoły w Strzebowicach (Třebovice, obecnie w granicach Ostrawy). Zwolennik stronnictwa niemieckiego, bezskutecznie próbował założyć w miejscowości oddział Nordmarku. Aktywny na polu społecznym, działał w miejscowym Towarzystwie Weteranów. Po przejściu na emeryturę w 1901 roku zamieszkał w Opawie, gdzie zmarł.

Metryka chrztu Zuzanny Dordy, urodzonej w 1763 roku w Rakowcu. Źródło: Biblioteka i Archiwum im. B.R. Tschammera.

Był żonaty z Teresą Jadwigą Schwarz. Jego synami byli Karol Antoni (Karl Anton) (1876-1944), farmaceuta, i Artur (Arthur) (1879-1965), podpułkownik (Oberstleutnant) w austriackim sztabie generalnym.

Nauczyciel w Żukowie, Gnojniku i Łyżbicach
W większości polskich rodów z dawnego Księstwa Cieszyńskiego zdarzały się osoby, którym bliżej było do stronnictwa (pro)niemieckiego, lecz zdecydowanie liczniejsi byli zwolennicy polskiego ruchu narodowego – o czym najlepiej świadczą wyniki powszechnych wyborów do Rady Państwa w Wiedniu. Nie inaczej było w przypadku Dordów. W 1889 roku na liście członków Związku Śląskich Katolików odnajdziemy Pawła Dordę, młynarza z Gnojnika, i Franciszka Dordę, chałupnika z Polenin.

Skąd ten ród?
Nazwisko Dorda jest typowe dla Śląska Cieszyńskiego, na co wskazują dane dotyczące rozkładu nazwisk i w Polsce, i w Republice Czeskiej. Można zatem przypuszczać, że Dordowie mieszkają w naszym regionie „od zawsze”, czyli od ukształtowania się nazwiska, co nastąpiło chyba najpóźniej w XVI wieku. 

Aktywnym polskim działaczem był Karol Dorda (1883-1940), syn Jana i Anny z domu Skulina. Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Cieszynie, pracował kolejno w Żukowie, Gnojniku i Łyżbicach. W latach, kiedy rozstrzygała się przyszłość Śląska Cieszyńskiego, należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Po podziale Śląska Cieszyńskiego w 1920 roku musiał się przenieść do Polski. Pełnił funkcję kierownika szkoły w Bystrej Śląskiej. Zginął w niemieckim obozie koncentracyjnym w Dachau.
Jego pierwszą żoną była Anna Ciemała z Wędryni, zmarła przedwcześnie na suchoty. W listopadzie 1915 roku ożenił się z Marią Hanak, córką rzeźnika z Jabłonkowa.

Zapomniany redaktor
Ród Dordów był bardzo liczny. Jeżeli ująć jego historię w formie książki, na pewno więcej miejsca należałoby poświęcić Adamowi Dordzie (ur. 1828 w Ropicy, syn Andrzeja i Anny z domu Wojnar), księdzu katolickiemu, oraz Jerzemu Dordzie z Nieborów, wymienionemu w 1881 roku na liście członków Towarzystwa Ewangelickiego Oświaty Ludowej.

Wpisy w księdze gruntowej Gnojnika z przełomu XVIII i XIX wieku, dotyczące nieruchomości będącej własnością Dordów. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie.

Ciekawą karierę w czasach austriackich zrobił Alojzy (Alois) Dorda (1856-1896). Urodził się w Cieszynie, kształcił się w miejscowym gimnazjum katolickim. Później wyjechał do Wiednia, gdzie pracował jako dziennikarz i publicysta. Był redaktorem gazet „Deutsche Zeitung” i „Wiener Allgemeine Zeitung”.
Michael Morys-Twarowski



Może Cię zainteresować.