Cieszyńskie rody: Dordowie | 07.01.2025
Korzenie rodu Dordów prowadzą
do Gnojnika, Ligotki Kameralnej, Polenin i Rakowca... Gnojnik,
Ligotka Kameralna i Poleniny stanowią spory problem dla genealogów.
Miejscowości te należą do parafii rzymskokatolickiej w Gnojniku. W tamtejszych
księgach metrykalnych notowano nie tylko katolików, ale do 1848 roku również
ewangelików. Niestety, w 1773 roku metryki parafii w Gnojniku spłonęły i dla
okresu wcześniejszego genealogia tamtejszych linii rodu Dordów siłą rzeczy będzie
niekompletna.
Ten tekst przeczytasz za 4 min. 30 s
Metryka ślubu Jerzego Dordy z Gnojnika i Zuzanny Pindur (Pindór) z Bażanowic. Para pobrała się 1759 roku. Źródło: Parafia rzymskokatolicka pw. św. Michała Archanioła w Goleszowie.
W
urbarzu (spisie powinności) Gnojnika z 1770 roku pojawia się czterech
przedstawicieli rodu Dordów: siedlak Paweł (nr 1), zagrodnik Jakub (nr 34), Jan
(nr 41), Jerzy (nr 31). W analogicznym zestawieniu dla Rakowca występuje dwóch
kolejnych Dordów: zagrodnik Andrzej (nr 7) i młynarz Adam (nr 28). Jeśli chodzi
o młyn w Rakowcu nr 28, to później jego właścicielami byli Jerzy Dorda (od 1784
roku) oraz syn Jerzego, również noszący imię Jerzy (od 1809 roku).
Gnojnik,
Strzebowice, Bogumin
Jednym
z przedstawicieli rodu Dordów z Gnojnika był Jan (ur. 1778), właściciel gruntu
chałupniczego. 3 lutego 1805 roku ożenił się z Zuzanną Weller z Trzanowic. Ich
synem był Jerzy Dorda (ur. 1812), właściciel gruntu zagrodniczego, żonaty od
1834 roku z Anną Gryczą z Koniakowa. Z kolei dzieckiem tej pary był Jerzy Dorda
(1846-1914), nauczyciel.
Skąd to nazwisko?
Władysław
Milerski w książce „Nazwiska cieszyńskie” wywodził nazwisko Dorda od słowa
„darda” (rodzaj dawnej broni kłującej, włócznia, oszczep) albo od słowa
„dodrzeć” (dojrzeć, dorosnąć), albo od imion zaczynających się lub kończących
na głoskę „dor” (Dorota, Izydor, Teodor).
Ów
Jerzy Dorda pracował najpierw w Polance (Polanka nad Odrou), a od 1874 do 1900
roku był kierownikiem szkoły w Strzebowicach (Třebovice, obecnie w granicach
Ostrawy). Zwolennik stronnictwa niemieckiego, bezskutecznie próbował założyć w
miejscowości oddział Nordmarku. Aktywny na polu społecznym, działał w
miejscowym Towarzystwie Weteranów. Po przejściu na emeryturę w 1901 roku
zamieszkał w Opawie, gdzie zmarł.
Metryka chrztu Zuzanny Dordy, urodzonej w 1763 roku w
Rakowcu. Źródło: Biblioteka i Archiwum im. B.R. Tschammera.
Był
żonaty z Teresą Jadwigą Schwarz. Jego synami byli Karol Antoni (Karl Anton)
(1876-1944), farmaceuta, i Artur (Arthur) (1879-1965), podpułkownik
(Oberstleutnant) w austriackim sztabie generalnym.
Nauczyciel
w Żukowie, Gnojniku i Łyżbicach
W
większości polskich rodów z dawnego Księstwa Cieszyńskiego zdarzały się osoby,
którym bliżej było do stronnictwa (pro)niemieckiego, lecz zdecydowanie
liczniejsi byli zwolennicy polskiego ruchu narodowego – o czym najlepiej
świadczą wyniki powszechnych wyborów do Rady Państwa w Wiedniu. Nie inaczej
było w przypadku Dordów. W 1889 roku na liście członków Związku Śląskich
Katolików odnajdziemy Pawła Dordę, młynarza z Gnojnika, i Franciszka Dordę,
chałupnika z Polenin.
Skąd ten ród?
Nazwisko
Dorda jest typowe dla Śląska Cieszyńskiego, na co wskazują dane dotyczące
rozkładu nazwisk i w Polsce, i w Republice Czeskiej. Można zatem przypuszczać,
że Dordowie mieszkają w naszym regionie „od zawsze”, czyli od ukształtowania
się nazwiska, co nastąpiło chyba najpóźniej w XVI wieku.
Aktywnym
polskim działaczem był Karol Dorda (1883-1940), syn Jana i Anny z domu Skulina.
Ukończył Seminarium Nauczycielskie w Cieszynie, pracował kolejno w Żukowie,
Gnojniku i Łyżbicach. W latach, kiedy rozstrzygała się przyszłość Śląska
Cieszyńskiego, należał do Polskiej Organizacji Wojskowej. Po podziale Śląska
Cieszyńskiego w 1920 roku musiał się przenieść do Polski. Pełnił funkcję
kierownika szkoły w Bystrej Śląskiej. Zginął w niemieckim obozie
koncentracyjnym w Dachau.
Jego
pierwszą żoną była Anna Ciemała z Wędryni, zmarła przedwcześnie na suchoty. W
listopadzie 1915 roku ożenił się z Marią Hanak, córką rzeźnika z Jabłonkowa.
Zapomniany
redaktor
Ród
Dordów był bardzo liczny. Jeżeli ująć jego historię w formie książki, na pewno
więcej miejsca należałoby poświęcić Adamowi Dordzie (ur. 1828 w Ropicy, syn
Andrzeja i Anny z domu Wojnar), księdzu katolickiemu, oraz Jerzemu Dordzie z
Nieborów, wymienionemu w 1881 roku na liście członków Towarzystwa
Ewangelickiego Oświaty Ludowej.
Wpisy w księdze gruntowej Gnojnika z przełomu XVIII i XIX
wieku, dotyczące nieruchomości będącej własnością Dordów. Źródło: Archiwum Krajowe w
Opawie.
Ciekawą
karierę w czasach austriackich zrobił Alojzy (Alois) Dorda (1856-1896). Urodził
się w Cieszynie, kształcił się w miejscowym gimnazjum katolickim. Później
wyjechał do Wiednia, gdzie pracował jako dziennikarz i publicysta. Był redaktorem
gazet „Deutsche Zeitung” i „Wiener Allgemeine Zeitung”.
Michael Morys-Twarowski