French przedstawiła historię trzynastu cieszyńskich pomników, zarówno ze wschodniego jak i z zachodniego brzegu Olzy. Część z nich już dawno nie istnieje, z niektórych zachowały się jedynie rzeźby, a część całkowicie zmieniła swoją symbolikę.

I tak odsłonięty w 1884 r. pierwszy cieszyński pomnik poświęcony cesarzowi Józefowi II (postawiony w miejscu, gdzie niegdyś stała figura św. Jana Nepomucena znajdująca się obecnie w Ogrodzonej), pod którym odbywały się najważniejsze państwowe uroczystości w czasach austro-węgierskich, po 1920 r. został zdemontowany, a monarcha wtopił się obecnie w „parkową architekturę” Parku Pokoju. Z kolei popiersia kompozytora Franza Schuberta i twórcy cieszyńskiego szpitala Theodora Haasego po rozebraniu dedykowanych im pomników znalazły się odpowiednio w korytarzach Muzeum Śląska Cieszyńskiego i w szpitalnym holu. Niedaleko miejsca, w którym był upamiętniony austriacki kompozytor odsłonięto po wojnie monument pamięci poległych w walce z hitleryzmem, a podstawa po pomniku Haasego została wykorzystana do odsłoniętego w połowie lat osiemdziesiątych Pomnika Pielęgniarki.

Nie ma natomiast śladu po trzech pomnikach z zachodniej części miasta: Friedricha Schillera – ufundowanego przez cieszyńskich Niemców, Adama Sikory – postawionego przez Polaków oraz prezydenta Tomasza G. Masaryka powstałego z funduszy czechosłowackiego ministerstwa szkolnictwa. W miejscu, gdzie stał Schiller (aleje Masaryka), znajduje się obecnie placyk zabaw, ale i tabliczka informacyjna. – Czesi nie boją się powiedzieć, że tam był pomnik Schillera – dodała French, która od wielu lat zajmuje się odkrywaniem zapomnianego i wypartego z cieszyńskiej świadomości historycznej niemieckiego aspektu przeszłości miasta.

Ciekawa natomiast była transformacja dwóch najsłynniejszych pomników cieszyńskich – cesarza Franciszka Józefa, który został przerobiony w 1931 r. na pomnik księcia Mieszka autorstwa Jana Raszki oraz najbardziej chyba popularny pomnik Ślązaczki, który powstał na miejscu fontanny przed wjazdem do Zamku, podczas wojny został zniszczony przez Niemców, zastąpiony przez obelisk poświęcony Armii Czerwonej i zrekonstruowany przed dziesięcioma laty.

Słowem dzieje cieszyńskich pomników są równie skomplikowane jak dzieje miasta i całego naszego regionu. Zmieniały swe znaczenie i symbolikę w zależności od uwarunkowań społeczno-politycznych, których nie szczędziła im XX-wieczna historia. (ÿ)