Wystawa, która została zainstalowana na parterze siedziby Kongresu Polaków w Czeskim Cieszynie przy ulicy Grabińskiej 33, rozpoczyna się od przypomnienia wydarzeń, które poprzedzały zawiązanie Unii Lubelskiej w 1569 roku. W 1385 roku była to unia krewska podpisana w obliczu wspólnego zagrożenia, jakie stanowił dla Polski i Litwy Zakon Krzyżacki, a potem kolejne unie personalne, takie jak unia wileńsko-radomska, horodelska, grodzieńska, krakowsko-wileńska i w 1501 roku mielnicka.

– Do zacieśnienia stosunków między Polską i Litwą doszło za panowania Zygmunta Augusta II. Unia Lubelska została podpisana 1 lipca 1569 roku jako porozumienie pomiędzy stanami Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego, w wyniku którego powstała Rzeczpospolita Obojga Narodów – przybliża autor wystawy, historyk Ośrodka Dokumentacyjnego Kongresu Polaków, Marian Steffek. Dodaje, że tym razem chodziło o unię realną, czyli opartą nie tylko na osobie wspólnego władcy, wybieranego na podstawie wolnej elekcji, ale także na posiadaniu wspólnego sejmu, wspólnej polityki zagranicznej i obronnej, jednej waluty i herbu. 

 

 

Wystawa w Kongresie Polaków została stworzona w oparciu o materiały pochodzące ze zbiorów muzeów, archiwów oraz bibliotek cyfrowych w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Wrocławiu, a nawet Wiedniu. Na kilku panelach znajdziemy zarys historyczny Unii Lubelskiej oraz kopię dokumentu umowy, sylwetkę Zygmunta II Augusta, mapę ówczesnej Rzeczypospolitej, zdjęcia medali pamiątkowych Unii Lubelskiej, a także pomnika Unii Lubelskiej w Lublinie i kopca we Lwowie.

– Obchody 300. rocznicy zawarcia Unii Lubelskiej związane z usypaniem pamiątkowego kopca we Lwowie były wydarzeniem, które odbiło się głośnym echem również w Księstwie Cieszyńskim. Świadectwem tego są artykuły publikowane w tym czasie w Gwiazdce Cieszyńskiej, które też znalazły się na wystawie. Koniec Unii Lubelskiej nastąpił w 1795 roku po klęsce powstania Kościuszkowskiego i trzecim rozbiorze Polski. Zapoczątkowana w 1385 roku, a zacieśniona w 1569 roku unia Polski z Litwą stała się wzorem do naśladowania wyprzedzającym o kilka stuleci Unię Europejską – podsumowuje Steffek.