IPN opublikował 2. odcinek cyklu o Polakach ratujących Żydów | 02.02.2024
„Ukrywani
uciekli, gospodarze zabici” to drugi
odcinek cyklu filmowego IPN „Polacy ratujący Żydów – Nie tylko Ulmowie”, który
został wyemitowany na kanale IPNtv. W piątek przypada 80. rocznica aresztowania
rodziny Balawendrów z Zalesia k. Lubaczowa.
W odcinku przedstawiono rodzinę Balawendrów – Feliksa i
Wiktorię oraz ich syna Tadeusza – która od jesieni 1943 do 2 lutego 1944 roku
udzielała schronienia trzem uciekinierom z getta w Lubaczowie o nazwiskach
Cioma, Fleischer i Dekiel. Mężczyźni ukrywali się w niewielkiej kryjówce pod
podłogą jednej z izb. Wejście do schronu zastawione było skrzynią na ziemniaki.
„Żydzi ukrywani przez rodzinę Balawendrów otrzymali
wcześniej taką samą pomoc od pewnej ukraińskiej rodziny. Inny Ukrainiec doniósł
na Balawendrów w wyniku kradzieży. Nie wiedział, że to nie była zwykła
kradzież. To mężczyźni ukrywający się u Balawendrów zabrali jakieś rzeczy z
jego gospodarstwa. Zostawili ślady na śniegu” – napisano w przesłanym przez IPN
komunikacie.
2 lutego 1944 roku Niemcy aresztowali Balawendrów. Po
brutalnym przesłuchaniu Feliks przyznał, że w ich domu ukrywali się Żydzi.
Razem z żoną Wiktorią zostali rozstrzelani w Rawie Ruskiej 30 czerwca 1944
roku. W międzyczasie, ukrywani przez Balawendrów Żydzi opuścili kryjówkę.
Niemiecką okupację przeżył najprawdopodobniej tylko jeden z nich.
Film został oparty na ustaleniach zebranych w pierwszym
tomie publikacji IPN „Represje za pomoc Żydom na okupowanych ziemiach polskich
w czasie II wojny światowej” pod redakcją Martyny Grądzkiej-Rejak i Aleksandry
Namysło. Kolejne odcinki cyklu „Nie tylko Ulmowie” prezentowane będą
do końca maja w każdy piątek o godzinie 10.00 na kanale IPNtv.
Naukowcy oceniają, że Niemcy w czasie II wojnie światowej
zamordowali za pomoc Żydom około tysiąca Polaków. Dzięki heroicznej
działalności wielu mieszkańców Polski udało się uratować kilkadziesiąt tysięcy
polskich obywateli pochodzenia żydowskiego.