Cieszyńskie rody: Rybarscy | 31.07.2025
Kilka razy zdarzyło się, że przedstawiciele rodu Rybarskich z Żywiecczyzny
zdecydowali się przenieść do Księstwa Cieszyńskiego.Zdaje się, że pierwszym był Stanisław
Rybarski, urodzony około 1659 roku w Żywcu. Najpierw pracował jako nauczyciel w
Ustroniu, a po 1683 roku został nauczycielem w Goleszowie.
Ten tekst przeczytasz za 4 min. 15 s
Metryka zgonu Józefa Rybarskiego, nauczyciela w Karwinie. Źródło: Archiwum Krajowe w Opawie.
Według
wizytacji kościelnej z 1719 roku „do dyspozycji miał dom z ogrodem i kawał pola
na Podlasku”. Zmarł 25 kwietnia 1734 roku. Żoną Stanisława Rybarskiego była
Anna, z którą doczekał się dość licznego potomstwa. Byli to Anna (ur. 1680),
Maciej (ur. 1683), Jan (ur. 1686), Jadwiga (ur. 1689), Stanisław (1691-1728),
Maria (ur. 1693), Jerzy (ur. 1697) i Józef (ur. 1702).
W
genealogii goleszowskich Rybarskich pojawiają się – mówiąc anachronicznie – dwa
„wątki zaolziańskie”. Józef Rybarski (ur. 1702) został w 1730 roku nauczycielem
w Karwinie. Zmarł w 1756 roku w wyniku następstwa upadku z mostu w Olbrachcicach;
został pochowany w Stonawie. Żona Józefa nazywała się Jadwiga. Nie wiem, czy
doczekali się potomstwa. Jeżeli nawet, to Rybarscy nie zapuścili korzeni w
Karwinie. W indeksach chrztów tamtejszej parafii za lata 1785–1815 brak tego
nazwiska.
Skąd to nazwisko?
Według bazy Nazwiska w
Polsce, prowadzonej przez Instytut Języka Polskiego PAN, nazwisko Rybarski
wywodzi się od słowa „rybak”.
Drugi
„wątek zaolziański” związany jest z synem Stanisława (1691-1728) – Pawłem
Rybarskim. Mieszkał on w Goleszowie, a w 1757 roku ożenił się z Marią Damiec z
Żukowa Dolnego. Mieli córki Zuzannę (ur. 1762) i Marię (ur. 1774), urodzone w
Goleszowie. Prawdopodobnie dalsze kwerendy pozwolą odnaleźć jeszcze inne
dzieci.Goleszowska
linia Rybarskich wymarła w linii męskiej najpóźniej na początku XIX wieku
(ewentualnie wszyscy mężczyźni noszący to nazwisko opuścili Goleszów). Jednak
ich potomkowie po kądzieli mieszkają niemal na pewno po dziś dzień na Śląsku
Cieszyńskim.
Stanisław
Rybarski, ślusarz we Frysztacie, z rodziną w spisie powszechnym z 1921
roku. Źródło: Państwowe Archiwum Powiatowe w Karwinie
Uczniowie cieszyńskiego gimnazjum
W
drukowanych sprawozdaniach uczniów gimnazjum katolickiego w Cieszynie wśród
osób pobierających tam naukę w latach 1830-1835 figuruje Jan Rybarski ze wsi
Radziechowy koło Żywca, a spisie z 1840 roku pojawia się Ignacy Rybarski,
pochodzący z tej samej miejscowości.
Jeśli
chodzi o Jana, to jego postać przykuła uwagę badaczy i mamy do dyspozycji pełny
biogram. Urodził się w 1817 roku, po opuszczeniu Cieszyna studiował filozofię
we Lwowie i teologię w Wiedniu. Przyjął święcenia kapłańskie w Tarnowie,
później wykładał w tamtejszym seminarium duchownym. Przez wiele lat był
proboszczem w Tuchowie. Zmarł w 1893 roku. Nie zapomniał o Księstwie
Cieszyńskim, wspierając polskie stowarzyszenia. Należał do Dziedzictwa bł. Jana
Sarkandra i do Towarzystwa Domu Narodowego w Cieszynie.
Ślusarz we Frysztacie
W książce Antoniego Szpyra i
Jana Szymika zatytułowanej „O rzemiośle na Śląsku Cieszyńskim” można natrafić
na następujące zdanie: „Szeroko znany warsztat ślusarski posiadał Rybarski we
Frysztacie”.
Okazuje się, że u schyłku
czasów austriackich Stanisław Rybarski udzielał się w polskim życiu narodowym.
Urodził się w 1878 roku w Żywcu. Przez pewien czas mieszkał w Witkowicach,
gdzie działał w Towarzystwie Szkoły Ludowej. W 1910 roku przeniósł się z
rodziną do Frysztatu.
Skąd ten ród?
Korzenie rodu Rybarskich
prowadzą do Żywca i jego najbliższych okolic.
Kiedy w lipcu 1919 roku
premier Ignacy Paderewski zatrzymał się w Piotrowicach, zebrało się tam sporo
osób, a w imieniu mieszkańców okolic Frysztatu przemawiał właśnie Stanisław
Rybarski. „Dziennik Cieszyński” scharakteryzował go krótko, ale treściwie:
„niestrudzony działacz kresowy”. Swoją przemowę Rybarski zakończył nadzieją, że
za sprawą Paderewskiego cały powiat frysztacki znajdzie się w granicach państwa
polskiego. Stało się jednak inaczej. Rok później Śląsk Cieszyński został
podzielony bez oglądania się na wolę jego mieszkańców.
Według danych ze spisu
powszechnego z 1921 roku żoną Stanisława Rybarskiego była Maria (ur. 1887),
pochodząca z Żywca. Frysztacki ślusarz miał czworo dzieci: Eleonorę (ur. 1907),
Mieczysława (ur. 1910), Janinę (ur. 1913) i Bronisława (ur. 1915).