Region - Głos - gloslive.cz

„I zamilkły fortepiany” - nowa książka Władysławy Magiery | 02.12.2025

Cieszyńska historyczka i pisarka Władysława Magiera wydała kolejną książkę. „I zamilkły fortepiany” to zbeletryzowana historia dwóch muzykalnych kobiet z dramatycznymi przeżyciami wojennymi. Obie miały związki z Zaolziem.

Ten tekst przeczytasz za 4 min. 15 s

Władysława Magiera napisała książkę o kobiecie-żołnierzu i kobiecie-wywiadowcy. Fot. Danuta Chlup

Fabuła zaczyna się po wojnie, gdy w murach szkoły muzycznej w zamku w Cieszynie spotykają nauczycielki Wanda Swaczyna i Milada Myrdacz-Ożana. Obie przed wojną skończyły konserwatoria muzyczne: Wanda w Katowicach, Milada w Krakowie. Rozmowa dwóch kobiet przy herbacie jest wprowadzeniem do przedstawionej w książce historii ich życia.

Wanda Swaczyna (nazwiskiem panieńskim Filipek) urodziła się w Cieszynie. Jej mąż pochodził z Solcy. Przed wybuchem wojny przenieśli się na południowy wschód, do granic Polski z Ukrainą i Rumunią, ponieważ Swaczyna służył jako oficer w Korpusie Ochrony Pogranicza. Zginął w kampanii wrześniowej w 1939 roku, a jego młoda żona podjęła się ciężkiej i ryzykownej ucieczki na południe. Trafiła aż do palestyńskiej Hajfy, gdzie skończyła kurs pielęgniarski. Później, razem z innymi, wyjechała do Iraku i z polską armią Andersa przeszła cały szlak bojowy. Wraz z innymi żołnierzami trafiła do Wielkiej Brytanii, lecz ostatecznie wróciła do Polski i aż do emerytury uczyła w szkole muzycznej. – Uczniowie wspominają ją jako nauczycielkę, która bardzo dobrze uczyła, ale była też bardzo rygorystyczna. Nazywano ją „pułkownikiem” – zdradza Władysława Magiera.

Drugą bohaterką książki jest Milada Ożana (z domu Myrdacz) pochodząca z Suchej Górnej. W czasie wojny wyjechała do Wiednia, gdzie pracowała w zakładach Garvenswerke. Zatrudniło się tam więcej Polaków z Zaolzia, znali się już wcześniej. Milada – i nie tylko ona – została wciągnięta do konspiracji.

– Ta część książki opowiada nie tylko o Miladzie, ale także o losach całej głęboko zakonspirowanej grupy wywiadowczej Armii Krajowej „Stragan”, o której wie się bardzo mało i mało pisze. A o roli kobiet w wywiadzie jeszcze mniej. A jeżeli już, to o kurierkach. Ale panie ze „Straganu” nie były kurierkami, tylko prawdziwymi wywiadowczyniami – podkreśla Magiera.

Dzięki działalności Milady, jej koleżanek i kolegów w siatce wywiadowczej w powieści „I zamilkły fortepiany” pojawiają się także wątki sensacyjne. Autorka pokazuje sposób zdobywania informacji przez kobiety z wywiadu.

– Odbywało się to – krótko mówiąc – „przez łóżko” – przyznaje. – W książce jest też wątek, gdy jedna z kobiet ze „Straganu” zdobywa informacje o niemieckich rakietach V1 i V2 i one są wysyłane do Londynu.

– Ta książka pokazuje inne oblicze wojny. Młodzi ludzie, którzy byli w wywiadzie, wiedli w miarę dobre życie. Otrzymywali z Warszawy dodatkowe kartki żywnościowe i pieniądze (wprawdzie podrobione, ale jednak). Dlatego ich sytuacja nie była taka tragiczna, nie polegali tylko na tym, co zarobili w zakładzie, tę pracę mogli traktować trochę jak kamuflaż. Milada chodziła w Wiedniu nawet na kursy języków obcych, do kawiarni czy winiarni – opowiada Magiera. – I tak byłoby pewnie do końca wojny, gdyby nie zdrada – do niej owszem nie doszło w Wiedniu a w Warszawie…

Koniec wojny był dla kobiet i mężczyzn ze „Straganu” bardzo dramatyczny, a dla części z nich wręcz tragiczny. Co się stało z Miladą, jej koleżankami i kolegami, czytelnicy dowiedzą się z książki. Zdradźmy jedynie, że górnosuszanka spędziła kilka tygodni w celi śmierci… Władysława Magiera korzystała, pisząc „I zamilkły fortepiany”, z powojennej publikacji i filmu o siatce „Stragan”, z innych źródeł historycznych oraz ze spisanych krótkich wspomnień samych bohaterek książki. Biogramy Wandy Swaczyny i Milady Ożany-Myrdacz pojawiły się wcześniej w publikacjach Magiery z cyklu „Szlakiem cieszyńskich kobiet”.

Powieść „I zamilkły fortepiany” można nabyć w księgarniach w Cieszynie, w Księgarni u Wirthów w Czeskim Cieszynie oraz w polskich księgarniach internetowych. Najbliższe spotkanie z autorką i jej książką odbędzie się 12 grudnia o godz. 17.00 w Bibliotece Miejskiej przy ul. Głębokiej w Cieszynie.

Powrót do przeglądu