czwartek, 25 kwietnia 2024
Imieniny: PL: Jarosława, Marka, Wiki| CZ: Marek
Glos Live
/
Nahoru

Na posiónku pisane: Trzecio noga (czynść drugo) | 21.04.2021

Prowie przed rokym my z kamratami owczorzami jechali na rumuńskóm Bukowine. Pieter Kohut, kiery szoferowoł, już kajsi od Oradei sie wiercił, fórt sie dziwoł na rzyke kiero płynyła roz po tej, roz po druguj strónie cesty i dopytowoł sie nas, jako sie ta rzyka nazywo… 

Ten tekst przeczytasz za 5 min. 45 s
Fot. Norbert Dąbkowski

 
…Jak już sie tak spytoł isto po trzeci roz, to mu Jozef Michałek naszeł kansi na mapie w swoim mobilu, że ta rzyka sie nazywo Crişul Repede. I jechali my dalij. Po jaksim czasie wónziejszo już w tych miejscach rzyczka uciykła kansi w bok a naszo cesta też zaczyna skryncać i dźwigać sie do kopca. I już, już my mieli wyjechać na przełyncz, kiej Pieter naroz wolantym obrócił i zjechoł z cesty na taki se dość szumny, wysuty szutrym plac kole jakigosikej betonowego bunkra, czy co to było. Tu my na tabliczce przeczytali, że my sóm pram przi źródle Crişul Repede. Pieter ogłosił półgodzinowy „popas" i tóż żech szeł kapeczke rozruszać kości.

Przedy mnóm rozcióngała sie szaro, pofałdowano kraina bezśnieżnej zimy. Jyny hań daleko na horyzóncie świyciły biołe czopki apuseńskich gróni. Trowiasto ubocz pod nami, tak jako kartka w zeszycie, popisano była lajnami owczych chodniczków. Wszymłech se ale, że ty kaj indzij równolegle narysowane pyrcie, tu przi ceście zbliżajóm sie do siebie nawzajym i ściykajóm do małego jarku porośniyntego krzokami. Też żech sie tam do niego spuścił i natrefilech na raczyj tunel niż mostek popod trójpasmówkóm, kieróm my przed chwilóm przijechali. Tóm dziuróm z jednej stróny ściykała woda zponad cesty a z drugij, jak widać, wychodziły owce hore na posiónki. Schyliłech  głowe i przeszełech po kamiyniach na drugóm stróne. Odewrziła sie przedy mnóm dolinka z małym potóczkym, czy raczyj przikópkóm, kole kierej sie piyntrziła kaskada żłobów na pojyni zwiyrzónt. Po lewej strónie dolinki rozcióngoł sie niewielki lasek a po prawej wypinało sie trowiaste wzniesiyni, ponikany porośniynte rzyndami krzoków. Pozdrziłech na zygarek, czy to jeszcze zdónżym, i pusćiłech sie ku niezapóminajkowymu niebu, kiere z wyrchu obłapiało tóm szarozielónkawóm rumuńskóm kympe. 

Widać było, że kiejsi downo tu ludzie aji uprawiali tóm płytkóm i kamiynistóm ziym. Skiby sie lepij bulały  z kopca ku dolinie i tóż sie orało przeważnie jyny w jednóm stróne. Tak powstały rowniajsze terasy porośniynte teraz trowóm i bardziyj przikre miydzki, na kierych se rosnóm, tak jako i u nas, rozmaite płónki, głogi, heczpecze i torki. Na pozogryzanych gałynziach tych krzoków i na suchych badylach ostów tyrczóncych ponikany z posiónka przichyciyły sie tu i tam kónski dłógij i ostrej górskij owczej wełny, kierymi wiater leciutko ruszoł, jako takimi se malutkimi choróngiewkami modlitewnymi Karpat. Przelozłech ostatni pas krzoków i wyszeł żech na przestrónny posiónek na łagodnym ciymiyniu wzniesiynio. W postrzodku tego posiónka tyrczała ku niebu wbito w ziymie staro pastyrsko palica.  Musiała już tam być dłógo. Wypłowiała na słónku i deszczu a ornamynty, kiere na ni kiejsi kóńcym noża narysowała rynka ludzko, pómału sie traciły przekryte zdobnictwym przirody. Nie stoła rowno, ale kapke ze szrega, tak jako była zwykło w tych czasach, kiej podpiyrała pastyrza. Podle jejigo ciynia, żech zmiarkowoł, że pram w tej chwili była nasztelowano prostopadle do słónecznych promiyni. Skónd sie tam wziyna? Możne jóm już jeji właścicel nie potrzebowoł i tam jóm zostawił? Możne jóm tam wbił do ziymie na znak tego, że ón tu pasie i na  wiosne zaś tu z owcami przidzie? A możne?...

Po całych Karpatach aji na Bałkanach krónżyły kiejsi legendy o znikajóncych pastyrzach, kierzi szli z owcami abo przi nich siedzieli a naroz sie tracili, miynili sie w mgłe, nie było ich. Naisto to tak aji bywało, że chłopi poszli z owcami i już nie wracali. Bywało, że ich zbóje  napadli, zabili i schowali kansi pod wykrotym. Bywało, że ich ziymia wcióngnyła jak sie pod nimi zapadła podziymno jaskinia. Bywało aji tak, że ludzie powandrowali ze swoimi stadami za trowóm a w miyndzyczasie wybuchła wojna powstały nowe granice i już sie nie było jak wrócić. Myślym, że ty legendy powstowały prowie po to, coby przigotować rodziny tych pastyrzi, kierzi wychodzali na posiónki czy sałasze na to, że sie óni mogóm aji nie wrócić, że zniknóm. Józek Michałek na wiyncyj dycki twierdzi, że w tych legendach sie odbijo pastyrski widzyni świata i naszego miejsca w tym świecie, bo pastyrze tela razy widzóm słónko wschodzić i zaś zachodzić, tela razy widzóm listki sie rozwijać aji schnóć, tela razy widzóm owce sie rodzić i umiyrać, że potym wiedzóm, że óni sami sóm, ale mogóm aji nie być. 

Legendy sóm legendy, ale tam na tej kympie przi źródłach Crişul Repede, kónsek od przełynczy prowadzóncej do inszej doliny, do inszego świata, żech go oczami swoji wyobraźni uwidzioł. W dłógim kożuchu z owczych skur, z baranicóm na głowie, z gymbóm poczerniałóm od słónka i wiatru, oprzitego o swojóm pastyrskóm palice, kiero tu po nim jako jedyno na tym świecie została. Stoł na miejscu, kiere dlo niego było naisto tak samo ważne, jako dlo mnie czupel Wyrchgóry abo dlo Pietra wyrch Ochodzitej. Stoł obrócóny ku słónku i dziwoł sie na ty bezkresne, ale szare i puste w tym czasie posiónki, dziwoł sie do dolinki, kaj jego owce chodzywały sie napić, dziwoł sie tam na dół, na nowiuśkóm, z unijnych dotacji postawiónóm ceste, kiero w poprzyg przeciyła prastare owcze chodniczki.  Dźwigłech rynke na znak pokoju a ón sie na mnie podziwoł i kiwnył głowóm. Nie mówił nic, bo też ani nic mówić nie musioł. Wszycko było jasne.   

 



Może Cię zainteresować.