Na fotografiach i filmikach reklamowych z lotu ptaka, robionych w optymalnych warunkach pogodowych, nowoczesna bryła Danubiany usytuowanej na półwyspie wrzynającym się w Dunaj pobudza wyobraźnię. Ujęcia te mnie przekonały, że to idealne muzeum na sezon letni. A że lubię galerie sztuki nowoczesnej, byłam przekonana, że i ta przypadnie mi do gustu.

Poprzednie zdania mogą sugerować, że po przybyciu na miejsce się rozczarowałam. Otóż nie – jedyne, co zawiodło, był… kolor Dunaju. Zamiast błękitnych wód brzegi półwyspu, na którym rozciąga się muzeum i przylegający do niego park, obmywała ziemista, mętna woda, niosąca z nurtem kępki trawy i połamane gałęzie. No cóż, wybrałam się do Bratysławy w dzień raczej pogodny, lecz poprzedzały go dni silnych ulew, gdy rzeki występowały z brzegów i spłukiwały wszystko, co napotkały po drodze.

Poza Dunajem rozczarowania nie było. Danubiana Meulensteen Art Museum jest placówką zaplanowaną i zrealizowaną z wielkim rozmachem. Posiada wszystko, co powinno mieć nowoczesne muzeum, łącznie z klimatyczną kawiarnią z tarasem i widokiem na rzekę. Dunaj można zresztą niemal poczuć u swych stóp, zwiedzając wystawę stałą. Wrażenie to wywołują przeszklone ściany w niektórych częściach ekspozycji.

Potężna i piękna rzeka Dunaj w Bratysławie. Fot. ARC

W Danubianie możemy oglądać dzieła współczesnych słowackich i zagranicznych artystów plastyków, ale też rzeźbiarzy i fotografików, wykonane różnymi technikami i prezentujące różne kierunki. Pojawiają się także prace czeskich i polskich autorów. Ważne miejsce mają tu wystawy czasowe. Największe wrażenie zrobiły na mnie wielkoformatowe prace Francuza Gérarda Rancinana. Ten światowej sławy artysta, kroczący drogą fotografii inscenizowanej i eksperymentalnej, pokazuje w nieraz szokujący sposób wydarzenia i problemy charakterystyczne dla współczesnego świata. Mnie jego dzieła fascynowały, choć niektóre jednocześnie odpychały – na przykład „Wielka Wieczerza” (nawiązująca koncepcją do „Ostatniej Wieczerzy”), do której pozowały chorobliwie otyłe modelki opychające się żywnością z fastfoodu.

Po zwiedzeniu sal wystawowych możemy kontynuować obcowanie ze sztuką, przechadzając się po dachu galerii oraz po parku, którego ścieżki prowadzą brzegami Dunaju. W parku wystawiono 60 trójwymiarowych dzieł rzeźbiarskich, tworzących ciekawą kompozycję z roślinnością. To jeden z powodów, dlaczego do Danubiany warto wybrać się w okresie od wiosny do jesieni i starać się „wstrzelić” w dobrą pogodę.

Bratysławskie muzeum sztuki nowoczesnej znajduje się sąsiedztwie zapory wodnej Čunovo, na najbardziej wysuniętej na południe peryferii stolicy. Čunovo graniczy z dwoma państwami: Węgrami i Austrią. Skąd ten pomysł, aby właśnie tam umieścić galerię sztuki? I skąd wzięła się jej obcobrzmiąca nazwa?

Wszystko zaczęło się w 1990 roku. Wówczas Vincent Polakovič z Popradu, z zawodu prawnik,  odbył podróż śladami swojego imiennika, słynnego Vincenta van Gogha. Po powrocie otworzył na Słowacji prywatną galerię o nazwie Żółty Dom Vincenta van Gogha. Oprócz reprodukcji dzieł mistrza, wykonanych przez najwybitniejszych słowackich restauratorów, wystawiał również twórczość plastyczną współczesnych artystów.

Cztery lata później Polakovič poznał holenderskiego biznesmena, kolekcjonera i mecenasa sztuki Gerarda Meulensteena. Po latach rozmów i snucia planów Meulensteen i Polakovič postanowili wybudować w Bratysławie muzeum sztuki współczesnej – słowacka stolica do tej pory takiej placówki nie posiadała. Obu koneserom sztuki przyświecała idea, aby w ciekawych architektonicznie wnętrzach prezentować dzieła słowackich i zagranicznych malarzy oraz rzeźbiarzy.

W 1999 roku ruszyła budowa muzeum, rok później go otwarto. Po kilku latach założyciele placówki zaczęli myśleć o jej rozbudowie. Pod koniec 2011 roku podarowali muzeum Republice Słowackiej. Przy wsparciu finansowym rządu muzeum zostało w 2014 roku poszerzone – powstał pawilon mieszczący stałą ekspozycję.

Zgodnie z oczekiwaniami, kompleks muzealny w Čunovie był dla mnie najciekawszym punktem programu jednodniowego wypadu do słowackiej stolicy. Jemu też poświęciłam najwięcej czasu. Na drugim miejscu mojego prywatnego rankingu umieściłam katedrę pw. św. Marcina – przepiękną gotycką świątynię, największy kościół w Bratysławie i jeden z największych na Słowacji.

Katedra św. Marcina była w latach 1563-1830 kościołem koronacyjnym (powodem było zajęcie przez Turków części węgierskiego terytorium). Koronowano tam na królów Węgier kilkunastu monarchów z dynastii Habsburgów, w tym Marię Teresę. Kielich ofiarny używany wówczas podczas mszy wystawiony jest w skarbcu, który razem z kryptami, zakrystią i chórem można zwiedzić za niewielką opłatą.

Z katedry blisko do Zamku Bratysławskiego. Nie obejrzałam jego wnętrz, ponieważ we wtorek, gdy wybrałam się do Bratysławy, mieszczące się w zamku Muzeum Historyczne było nieczynne. Spacer po wzgórzu zamkowym i ogrodach był przyjemny, a widoki przyjemne. Gorzej z samym dojściem do zamku od strony katedry. Ze względu na fakt, że jeden zabytek oddziela do drugiego ruchliwa arteria, trzeba iść niezbyt estetycznym przejściem pod wiaduktem.

Trzecią poprzeczkę zajął u mnie niebieski kościółek. Miałam go po drodze, gdy po powrocie z Čunova zmierzałam do centrum miasta od przystanku autobusowego przy Nowym Teatrze Narodowym. Kościół pw. św. Elżbiety, wzniesiony przed ok. 110 laty w stylu secesyjnym, wygląda bajkowo. W środku kościół jest nieduży, ładny, lecz nie robi takiego wrażenia jak z zewnątrz. Nawę można obejrzeć tylko przez kratę (a przynajmniej tak było w dniu mojej wizyty).

Bratysławska starówka jest raczej kameralna. Można ją przejść bardzo szybko. Turystów spotkałam znacznie mniej niż w większych europejskich stolicach. Tych zagranicznych najwięcej się gromadzi na ulicy Michalskiej, w pobliżu bramy miejskiej o tej samej nazwie, co wywnioskowałam z angielskich nazw dań w lokalach gastronomicznych.

Poza starówką Bratysława robi wrażenie nieco sennego, raczej prowincjonalnego miasta. Sąsiadujące ze sobą style architektoniczne nie zawsze tworzą idealne połączenie. Na przykład Pałac Prezydencki stoi w pobliżu ruchliwego skrzyżowania, naprzeciwko nowoczesnego gmachu banku. Plusem jest to, że na tyłach pałacu rozciągają się rozległe (6-hektarowe) publicznie dostępne ogrody.

Obecnie Bratysława stara się zyskać image światowej stolicy. Wskazuje na to intensywna rozbudowa w pobliżu wspomnianego Nowego Teatru Narodowego. Wyrosły tam (i budowane są kolejne) nowoczesne szklane wieżowce oraz ogromne centrum handlowe Eurovea z nabrzeżem. To już zupełnie inny klimat niż kameralna starówka.

Nie żałuję, że po bardzo długiej przerwie pojechałam do Bratysławy (poprzednio byłam tam z wycieczką ze szkoły średniej). Niemniej uważam, że jeden dzień wystarczył na jej zwiedzenie. Chociaż… Gdybym miała drugi, pospacerowałabym po ogrodach przy Pałacu Prezydenckim, zwiedziła muzeum w zamku i popłynęłabym łodzią na wznoszący się na skale zamek Devín.