piątek, 19 kwietnia 2024
Imieniny: PL: Alfa, Leonii, Tytusa| CZ: Rostislav
Glos Live
/
Nahoru

Elektróniczny pies | 26.01.2020

„Ogi!" – już łata gnoł ku ceście, coby tam zaś móg obsikać wszycki ty swoje słupki i murki. „Pój tu!" – je mu jasne, że je za blisko i tym razym nimoże udować, że nic nie słyszoł, tóż zawraco w miejscu i leci na zbity łeb nazod. Siado predy mnóm, wywalo tyn swój jynzor jako dłógi i dziwo sie, cóż też po nim chcym?

Ten tekst przeczytasz za 7 min.
Fot. Władysław Milerski

Dostali my go jako szczynioka od kolegi owczorza z Valašskij Bystřice, i tóż my go Ogarym nazwali, bo tam tak na chłapców wołajóm. W Polsce zaś ogary, to sóm taki ty myśliwski psy, co to zajónce i dziki świnie po krzokach naganiajóm. No, i aji to na tego naszego dzikusa pasuje. Ku pasiyniu owiec sie moc nimo, ale jak już z nim ku owieczkóm przidymy, to sie óny same do kupy zbiyrajóm, bo wiedzóm, że z nimi kajsi pudymy. Sómsiadów Filip naszego Ogara kiejsi nauczył szczekać, jak sie kiery ku chałpie zbliżo. To ponikiedy naprowde fest lezie na nerwy, ale z drugij stróny wiymy, kiej nóm pocztorka cosi niesie, kiej Kareł przidzie po tych swojich dwacet korón abo kiej przijyżdzo sprzedawca z Polski w biołej dodawce. Choć Ogi z Moraw pochodzi, to sie z nim idzie dobrze po naszymu domówić, bo to je całkiym ganc chytry pies. To ponikierzi isto taki szczynści nimajóm, bo choć sami pieknie po naszymu abo aji tak bardziyj z literacka po polsku mówióm, to do swoich psów sie muszóm zwracać jyny „sedni", „ lehni", „přines" abo „k noze". Widać ty jejich pieski po naszymu nie rozumióm. „Idź ku autu, jadymy do weterynorza. Dostaniesz czip i bedzie z ciebie elektróniczny pies" – prawiym Ogarowi. Naisto wszycko zrozumioł, ale dlo pewności pokazujym rynkóm w stróne naszego forda.

Z tymi elektónicznymi czipami, to już my se swoje użyli przi owcach, kiej wyszło narzóndzyni, że jak sie zwiyrze przez granice wiezie abo kludzi, to musi óno mieć, oprócz tych dwóch przedpisanych oryngli ze swojim nómerym, jeszcze trzecióm oryngle z czipym i ganc inszym nómerym. U owiec na dalszy chów to człowiek aji zrozumiy, ale wiynkszość tych zwiyrzónt, co jadóm za granice, idzie prosto na jatki. A tu trzeba oryngle z czipami kupić po 65 korón za jednóm, kajsi ich jeszcze powciskać do tych ponikiedy malutkich owczych uszy i tropić sie ze spisym, kaj trzeba zaznaczyć, ku kierymu patnościcyfrowymu nómerowi czipu patrzi kiery ośmiocyfrowy nómer na normalnej oryngli. To wszycko ze świadomościóm, że na drugi abo trzeci dziyń ty czipowane oryngle wylóndujóm w koszu na śmieci kajsi na jatkach w Austrii abo w Sabinowie na Słowiokach. Ty elektróniczne bazmeki same o sobie za nic nimigóm, i poradzóm być aji pożyteczne. Dzisio już mómy technologie, kiere dziynki elektrónicznymu oznaczyniu zwierzónt, poradzóm ułatwić owczorzóm robote. Sóm automatyczne bramki, kiere podle tych czipów wysortujóm do osobnego koszora ty owce, kiere se przed tym w kómputerze wybierym i oznaczym. Sóm wogi, kiere cały kiyrdel po jednej owcy zwożóm i wszycko pozapisujóm. Sóm technologie, kiere mierzóm wiela kiero owca mlyka w dojarni nadoji i czy nimo podwyższónej temperatury i nietrzeba sie ji przizdrzić, czy ji co nima. Cóż, kiej ponikierzi owczorze sóm alergiczni już na samo słowo czip, bo sie im ón na poczóntku skojarził ni z tymi możliwościami i wygodami do prziszłości, ale z tymi narzóndzyniami, przimusami, kóntrolami i straszyniym sztrofami.

Teraz mómy to samo u psów. Od poczóntku roku obowiónzuje, że wszycki psy w naszym państwie, kiere przed 3. 7. 2011 nimiały wytetowane nómero w uchu, muszóm mieć elektróniczny czip. Przi tym nima obowiónzku nómero czipu psa wpisać do jakigokolwiek registru. To je jakby nóm ludzióm rozdali obczanki, abo paszporty a nie kozali sie nigdzi zaewidować, jyny by kóntrolowali czy ich noszymy przi sobie. To czipowani je snodzi obowiónzkowe zwóli szczypiynio przeciw wściekliźnie. Weterynorz wprawdzie może (i podle chłopskigo rozumu by aji mioł) zaszczypić psa i choć czipu nimo, ale w tym wypadku to szczypiyni bedzie wprawdzie biologicznie fungować, ale nie bedzie „prawnie płatne". I co? Jak jaki pies kogo pogryzie, to i tak go trzeba dać zbadać (tego psa) bez wzglandu na to czy mo abo nimo czip i czy był abo nie był zaszczypióny. Jyny potym, za to badani u psa bez czipu bedzie trzeba zapłacić dwa razy tela. I to jyny tymu cało ta akcja przebiygo? Dziedziny w SOJce sie aspóń domówiły, że bedóm chcieć za psa bez registrowanego czipu dwa razy wiynkszóm opłate, coby ludzi namotywować, aby ty nómera psich czipów nagłosili aspóń na gmine, i że se wzajymnie udostympnióm ty swoje gmiński registry, coby sie dało nónść skónd kiery pies je. Nima mi jasne, czymu podobnie nie rozmyślajóm aji w tym naszym parlamyncie, do kierego my se nazwybiyrali tela tych chytrych głów. Czymu tam kiery nie stanie i nie powiy „Partyjo, nakłodejmy na ludzi obowiónzki aż wtedy, kiej bedymy mieć sami wszycko kole tego pozukłodane i zorganizowane". Czymu nima założóny jedyn oficjalny cyntralny państwowy register dlo psów, tak jako to je u bydła, owiec czy świń? Też wprawdzie ponikiedy nadowómy, jak trzeba urodzóne jagnioki do niego zapisować, ale muszym uznać, że funguje dobrze, je to całkiym proste w obsłódze i „ón line". Możne by tam starczyło przidać jyny tyn jedyn „chlywek" dlo psów. Teraz to mo człowiek możliwość zapisać psa do wszelijakich psich registrów. Wiynkszościóm ich sprawujóm ty same spółki s.r.o., kiere dystrabuujóm aji czipy. Czy ale bedóm aji miyndzy sobóm współpracować, a jak ja, kiela to bedzie stoć przi chladaniu jakigo psa czy jego właściciela - to nie wiadomo. Już teraz sie ale stowo, że psa nie idzie zaregistrować, bo już sie przed tym kierysi inszy pomylił i wpisoł do registru tyn sóm nómer. I tóż jo se powiedzioł, że Ogara dóm oczipować dziepro wtedy, aż bedzie założóny tyn jedyn centralny register i bedzie jasne, że cały tyn cyrk je po to, coby fungowoł a ni jyny tymu, aby na tym kiery zarobił. Ale tyn mój psi ruch oporu nie trwoł moc dłógo. Zapómniołech na to, że aji ta górolsko swoboda właściwie kóńczy wtedy, kiej sie człowiek ożyni. Danka oto w radiu usłyszała, że za nieoczipowanego psa grozi pokuta aż 50 tysiyncy. Na darmo żech przedstawioł swoje logiczne argumenty i odwołowoł sie na swój górolski hónor. Danka kieruje finansami dóma i w robocie a ku tymu robi aji skarbnika bystrzickij macierzy szkolnej, tóż z nióm w tych sprawach nima dyskusji. Ku tymu na swojóm stróne przecióngnyła aji dziecka, jak im powiedziała, że latoś na żodne wczasy nie pojadymy, bo nóm bedzie trzeba płacic sztrof za nioczipowanego psa.

I tóż teraz wiezym Ogara do Gródku za Romanym Polokym, coby mu jakisi tyn czip dziubnył pod skure na karku i mieli my już z tym świynty pokój. Czy ale tyn pokój naprowde bedymy mieć? Co jak jacy producenci, czy dystybutorzi chipów zaś bedóm chcieć zarobić? Owce i psy już swoje czipy przedpisane majóm, tóż kiery je teraz na raji?    

Objaśnienie: SOJka – stowarzyszenie gmin jabłonkowskiego regionu (Sdružení obcí Jablunkovska)


Może Cię zainteresować.