Dziwóm sie na patyczek przitwierdzóny ku rachetli Made in China, czy by sie na co jeszcze nie przidoł. Ciekawe, czy je zrobióny z jakigo chińskigo drzewa, abo to je kónsek naszego smreka, kiery sie wrócił do Europy, coby przez dwie czy trzi sekundy stabilizowoł lot rachetle wynoszóncej ku niebu barwne iskry sztucznych ogni.

***

Ogiyń symbolizuje ochróne i oczyszczyni. Płomiynie majóm magicznóm moc zniszczyć wszycko, co je stare, zużyte i złe, a przez to zrobić miejsce dlo czegosi nowego i czystego, dlo czegosi, na co z nadziejóm czakómy. W noc świyntojańskóm skoczymy przez ogiyń, coby nas ón oczyścił od złych duchów i chorób. Króng betlymskigo światła ze świyczki stojóncej na wilijowym stole chróni rodzine. Na Sylwestra też trzeba puścić z dymym to stare, co już było, a prziwitać to nowe, co nas dziepro czako. Tymu kiejsi hań downi ludzie strzilali z biczy czy pecoków, coby wygnać tyn stary rok. Nieskorzi ku tymu walili czornym prochym z kluczi, moździerzi i wszelijakich bambitek, kiere mieli pochowane pod delinami czy kajsi na krokwi pod strzechóm.

Fot. pixabay.com

 

Jak my byli dzieckami, to Sylwester był jedynym dniym w roku, kiej my byli radzi, że miyszkómy naprzeciwko stanicy policajtów, co nóm tu kiejsi tak zawziyncie tóm granice wachowali. W ostatnióm noc roku powycióngali óni swoje rakietnice i strzilali z nich. Moc tego ale nimieli. Była czyrwóno i zielóno rakieta, co to zrobiły jyny ognistóm piske na niebie i potym czyrwóny abo bioły „deszcz", kiere sie na kóniec kapeczke rospyrskły. Ale nejwiyncyj my czakali na ty oświetlajónce race, co pómalutku spuszczały swoje biołe światło na małym jedwobnym spadochrónku. To my sie wtedy dziwali, w kieróm stróne wiater fuko. Jak race znosiło za potok na Steblowe, tóż my wiedzieli, że my sóm bez szans. Ale jak fukało ku Wyrchgórze, tóż my lecieli i chladali, kaj też tyn spadochrónek z wygaśniyntóm racóm wylóndowoł. Ale musieli my gnać, bo my wiedzieli, że dziecka od sómsiadów też polecóm. Roz, jak sie jedyn spadochrónek zachycił na gałynzi wysokigo jasiynia, to se myślym, że tam po niego rano aji nasz tata wylóz. Jak sie tyn kónsek jedwobiu obszyło, to z niego była fajno sznuptychla, ale przede wszyckim to dlo nas było cynne trofeum sylwestrowskij nocy. Dalszy nasz sómsiód był przi myśliwcach, tóż też pore razy szusnył do luftu z dubeltówki. Aji my swoji „rachetle" puszczali. To trzeba było zapolić pyrskawke z drugij stróny, tak od wyrchu, tam kaj tyrczy tyn drótek. Potym sie jóm zahoczyło o gumke do zawarzowanio miyndzy rozcióngniónymi palcami jednej rynki, drugóm rynkóm sie chytało za kóniec pyrskawki, nacióngało i puszczało ku niebu. Jak pyrskawka nie dopadła kaj do mokrego śniegu i nie zgasła, to sie tóm „rachtle" dało „recyklować", i ze dwa, trzi, aji ponikiedy sztyry razy jóm wystrzelić. Potym już trzeba było ale dować pozór, bo sie ogiynek bliżył ku kóńcu pyrskawki. Jak se spómnym kiela razy żech przi tym mioł palczyska popolóne, to mi przidzie aji dziwne, że w Polsce to zimnymi ogniami nazywajóm. 

 

 

Fot. pixabay.com

Nieskorzi już sie dało głównie u wietnamców kupić jakisi ty fajerwerki i ludzie sie zaczyli minydzy sobóm ścigać, kiery też na Sylwestra wiyncyj piniyndzy do luftu wystrzeli. Jak my kiejsi za młodu w noc sylwestrowóm chodzili z kamratami z Góroli po kopcach, to na dole to grzmiało i blyskało, jakoby wojna była i dolinóm Olzy frónta szła. Potym nóm dziecka kapke wyrosły i głównie chłapcy zaczli brzynczeć, że też chcóm jakisi ty fajerwerki. Gdóż by też dzieckóm chwilki radości nie kupił? I tóż my potym też dycki pore tych rachetli abo jaki miynszy „kompakt" odpolili. Ale tyn ostatní Sylwester już był u nas bez fajerwerków.

Łóński rok nóm nie zaczynoł moc dobrze. Na Nowy Rok fajnie nafujało nowego śniega, ale jak żech zaszeł ku owcóm, to sie mi óny jakosi nie pozdowały. Stoły osowiałe i wiela nie żrały. Pomyślołech se, że to isto od tego stresu ze sylwestrowskij kanonady, ale przekótrolowołech baliki siana, ty co ich prawie żrały. W jednym było wiyncyj dziurawca i był kapke popleśniany. Tóż żech przegnoł owce na insze miejsce i wykuloł im nowe baliki. Na dalszy dziyń rano, żech już ale widzioł, że je naprowde źle. Dwie owce już nie żyły a dalsze leżały i grzebały bezmocnie nogami abo jeszcze stoły i motały sie w kółko. Ze zsiniałych pysków im wyciykała ślina, przewracały oczami i zgrzitały zymbami. Wołołech na pómoc kolege Romana Poloka z Gródku, kiery je weterynorzym, ale niewiela sie dało robić. Tego dnia zdechło dziesiynć owiec a na drugi dzyń żech jeszcze sóm ukóczył mynki jedynostej, jak żech uznoł że już nimo szans. Reszta stada na szczynści przeżyła. Dlo owczorza w takich sytuacjach je ale nejgorszy tyn strach, że sie to może powtórzyć. Roman twierdził, że tako rekacja nimógła być ze złego siana i że mi isto kierysi owce otruł. Na to wskazowało aji to, że pozdychały głownie ty nejsilniejsze, kiere sie umiały ku jakimu żradłu piyrsze dorwać. Mnie sie to nie zdało, bo sie staróm ze wszyckimi dobrze wychodzać, ale obchodzołech potym czynsto rajczule, czy tam kiery jakigo świństwa nie wyciepoł. Dziepro jak tyn na Nowy Rok napydniynty śniyg zlóz, to sie prowda ukozała. W rogu posiónka żech naszeł rozchybane flaszki i plastykowe fifki od szampana, aji resztki fajerwerków a miyndzy nimi piynć takich tych wielkich stożkowatych „fóntan", co goróm na ziymi, z roztarganym kartonym i wyżranym z postrzodka popiołym. Głownie ku wiośnie, na poczóntku pasiynio polym na posiónku gałynzie a owce potym żeróm tyn popiół bogaty na wszelijaki minerały czy wyngiel drzewny i to im pómogo, coby sie z tej nowej trowy tela nie posmoliły. Tym razym im popiół zaszkodził. Czytołech nieskorzi na internecie, kiela to je wszelijakigo świństwa w tych fajerwerkach, kiela ciynżkich metali, co im dodowajóm ty przepiekne barwy, kiela substancji utleniajóncych, dziynki kierym to wszycko tak gore, ale po kierych zostanóm zwiózki chemiczne zdolne sie nawiónzać na hemoglobin we krwi, kiero potym nie poradzi tlenu po organiźmie roznoszać. I ty nasze owieczki sie właściwie udusiły.  

 

Fot. pixabay.com

 

Jak widzym ty przeszumne fajerwerki, to naprowde mnie biere podziw, co wszycko poradzi człowiek wymyśleć, coby mu to strzilało, blyszczało, grzmiało, piszczało, dudniło i malowało na niebie kolorowe kwiotka i pióropusze ognia. Problym je w tym, że ponikiedy nie znómy miary, nie wiymy kiedy przestać i nie dziwómy sie na wszycki kónskwencje tego, co robiymy. Dziepro jak nóm owce pozdychajóm, jak kierymu palce urwie abo oczy wypoli, jak nóńdymy mortwego ptoka, kiery spłoszóny hukym i oślepióny błyskym nawalił do drótów, to sie uświadomiómy, jako może być cena za te chwilke sylwestrowskij euforii.

 

Pore roków tymu my sie z partyjóm wyszkrobali na sylwestra przed północóm na Wyrchgóre. Też my tam wtedy pole rachetli wypuścili, ale też żech tam rozpolił mały ogiynek. I do dzisio wspóminóm, jako przi nim było cieplutko i fajnie, kiej my se skłodali życzynia noworoczne. Szczerze to polecóm każdymu. Latoś se kupmy o jedyn czy dwa „kómpakty" miynij, a za to, kiery mo tóm możliwość, niech sie rozpoli przed północóm ognisko na polu. Prziwitejmy tyn dalszy Nowy Rok tym staroświeckim żywym ogniym, kiery chróni, oczyszczo i odganio złe duchy, a już miynij tym ogniym szumnym i efektownym, co nóm ty złe duchy nad głowami wypuszczo. 

 

Fot. pixabay.com